De laatste maanden komen er steeds meer berichten over fraude met paspoorten en andere identiteitsbewijzen naar buiten. De Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) vraagt gemeenten daarom signalen door te geven als er iets niet klopt. Aanpassingen om het uitgiftstelsel van reisdocumenten fraudebestendiger te maken, zijn pas over circa drie jaar afgerond.
Staatssecretaris Van Huffelen trok deze zomer aan de bel over de manier waarop paspoorten en andere identiteitsbewijzen worden uitgegeven, met ‘fouten en fraude’ tot gevolg. Er zijn tientallen voorbeelden bekend van officiële paspoorten met vervalste gegevens erin, aangemaakt door corrupte ambtenaren. ‘Het vermoeden is dat dit aantal waarschijnlijk nog zal oplopen.’
Beperkt aantal
Het gaat hierbij volgens de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens ‘voor zover wij nu weten, om een beperkt aantal ambtenaren die hierbij betrokken waren. Duidelijk is dat deze situatie krachtig moet worden bestreden,’ aldus de RvIG in een bericht aan gemeenten. Deze maand is opnieuw een medewerker van de gemeente Den Haag opgepakt voor het maken van valse identiteitsbewijzen en rijbewijzen.
VOG
De ervaringen van Den Haag en andere gemeenten maken het mogelijk ‘om verdere te nemen acties aan te scherpen op basis van concrete praktijksituaties’. De Rijksdienst benadrukt dat het van groot belang is dat gemeenten voor hun baliemedewerkers een Verklaring Omtrent het Gedrag, kortweg VOG, aanvragen. En om referenties bij vorige werkgevers op te vragen. In het personeelsbeleid moet nadrukkelijk aandacht zijn voor integriteit.
Signalen
De RvIG vraagt gemeenten melding te maken als er mogelijke fouten in het proces of fraude van binnenuit wordt geconstateerd. Daarmee wil de instantie samen met gemeenten zo goed mogelijk inspelen op de werkwijzen die fraudeurs toepassen. RvIG is in staat alle gemeenten snel te informeren, ‘zodat de uitgifte van identiteitsdocumenten zo zorgvuldig en betrouwbaar mogelijk wordt uitgevoerd’.
Maatregelen
De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken kondigde deze zomer maatregelen ter voorkoming van identiteitsfraude aan. In 2019 is het programma Verbetering van het reisdocumentenstelsel (VRS) door toenmalig staatssecretaris Knops in het leven geroepen, omdat het stelsel van aanvraag en uitgifte van paspoorten en identiteitskaarten gedateerd is.
Gegevens worden niet centraal opgeslagen waardoor informatie-uitwisseling nog deels handmatig gebeurt. Nog niet alle processen zijn geautomatiseerd. Dat is inefficiënt én fout- en fraudegevoelig.
Twee fasen
‘Aspecten van het programma VRS zijn ook onderdeel van mijn strategie ter bestrijding van identiteitsfraude,’ schrijft Van Huffelen in een brief aan de Tweede Kamer. VRS werkt stapsgewijs aan een gestroomlijnder proces achter de balie, voor de aanvraag en uitgifte van paspoorten en identiteitskaarten. Dit om minder fouten te maken en fraude beter te voorkomen.
Het programma bestaat uit twee fasen. Fase 1 is naar verwachting eind 2024 afgerond. De wetgeving die nodig is voor fase 2 wordt aan het begin van het tweede kwartaal 2023 ingediend. Die fase is waarschijnlijk pas half 2025 afgerond.
Basisregister
In de eerste fase is op 1 januari 2021 de uitbreiding van het centrale basisregister in werking getreden. Nieuwe aanvragen worden sindsdien in het register opgenomen. Het programma VRS vult alle historische aanvraaggegevens aan die nog decentraal bewaard zijn. Alleen biografische gegevens worden opgeslagen. Dat zijn bijvoorbeeld naam, geboortedatum en datum van uitgifte document.
Van Huffelen verwachtte het basisregister in de zomer van 2022 te hebben aangevuld. Door te weinig personeel bij een van de leveranciers is dit niet gehaald. De werkzaamheden zijn er nu op gericht om eind 2022 klaar te zijn.
Paspoortsignaleringen
Ook is gewerkt aan het direct controleerbaar maken van het Register Paspoortsignaleringen (RPS). Dit register wordt centraal geüpdate en is nodig bij iedere aanvraag en uitgifte. Inmiddels is 80 procent van de gemeenten aangesloten op de signaleringcontrole. De laatste 20 procent blijkt volgens de staatssecretaris ‘een taaie opgave voor uitgevende instanties en het programma, door infrastructurele en capaciteitsvraagstukken’.
Tijdens de aanvraag én uitgifte van #reisdocumenten is het belangrijk om altijd de signaleringcontrole op het Register Paspoortsignaleringen (#RPS) uit te voeren. Maak hiervoor gebruik van de werkinstructie: https://t.co/oNq7QtEJjb pic.twitter.com/iTBVjzrBM9
— RvIG (@RvIG_NL) September 22, 2022
StopID
De functie StopID is volgens planning medio 2023 beschikbaar in een pilot binnen de huidige regelgeving. Met StopID wordt de geldigheid van een paspoort of identiteitskaart door de inwoner ‘stopgezet’ bij vermissing om misbruik tegen te gaan. Afhankelijk van de resultaten van de pilot is de functie naar verwachting later volgend jaar voor een breed publiek beschikbaar.
Tweede fase
Voor de tweede fase is aangepaste wetgeving nodig. In deze fase komt er een centrale voorziening voor biometrische gegevens. Deze gegevens zoals handtekening, gezichtsopname en vingerafdrukken worden apart centraal opgeslagen en ondergebracht in een overheidsdatacentrum.
De aanpassing van de Paspoortwet was in het tweede kwartaal van 2022 in consultatie. Van Huffelen is nu bezig met de verwerking van de reacties en verwacht uiterlijk eind oktober nog een advies van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Ze denkt het wetsvoorstel aan het begin van het tweede kwartaal 2023 in te kunnen dienen.
Tussenstap
Door de lange doorlooptijd van de wet is deze er pas medio 2025. Tot die tijd kan een apart gebouwde ICT-oplossing als tussenstap dienen. De staatssecretaris verwacht voor het einde van het jaar hierover te kunnen beslissen, na het advies van de AP.
Waarom niet vanaf jaren bij de uitreiking van een document niet de vingerafdrukken controleren?
Het grote probleem is dat de aanvraag door een persoon gebeurd. Hier zou ook het vierogen principe moeten gelden.
En het verplicht uitlezen van de vingerafdrukken bij de aanvraag. ( of is de kwaliteit heel slecht van de vingerafdrukken?????)