Defence for Children laat zien dat gemeenten zicht moeten krijgen op de kwetsbaarheden en zorgbehoeften van Oekraïense kinderen. Uit ervaringen van geïnterviewde organisaties die betrokken zijn bij deze begeleide en niet-begeleide kinderen, blijkt dat screening op kwetsbaarheid in de gemeentelijke opvang en in de particuliere opvang nog onvoldoende plaatsvindt.
Andere opvang
Van de vluchtelingen uit Oekraïne is meer dan een derde kind, zo vermeldt ‘Oekraïense kinderen, zijn ze in beeld?’. Anders dan gevluchte kinderen uit andere landen, komen kinderen uit Oekraïne rechtstreeks in de samenleving terecht. Zij worden opgevangen in de gemeentelijke opvang, in gastgezinnen of door voogdijinstelling Nidos. Ze komen dus niet in een asielzoekerscentrum. De organisatie van huisvesting, welzijn en zorg verloopt daarom anders voor deze kinderen.
Gebrek aan screening
Uit het onderzoek blijkt dat er vaak gebrek is aan een kwetsbaarheidsscreening van kinderen bij inschrijving in de gemeente, in de gemeentelijke opvang en particuliere opvang. Dit is anders bij de niet-begeleide kinderen die onder verantwoordelijkheid van Nidos vallen. Bij hen vindt een intake plaats met een jeugdbeschermer die de situatie van het kind en de zorgbehoeften in beeld brengt.
Signalering
Uit het onderzoek blijkt dat psychosociale problematiek vooral in het nieuwkomersonderwijs gesignaleerd wordt. Dit komt omdat leraren veel tijd doorbrengen met de kinderen. De last van deze extra taak op het onderwijs is tegelijk zorgelijk omdat dit niet een primaire taak is van het onderwijs. Niet elke school is uitgerust met voldoende bevoegde leraren en expertise om de kwetsbaarheid van deze groep kinderen goed te signaleren en hen door te verwijzen naar de juiste zorg.
Bijna alle geïnterviewden betrokkenen geven aan dat duidelijke kaders van de Rijksoverheid missen en ervaren het als problematisch dat een heel nieuw opvang- en registratiesysteem zo ad hoc moest worden opgetuigd. Gebrek aan duidelijkheid over de juridische grondslag en het ontbreken van een duidelijk uniform beleid, leidt tot grote lokale verschillen in opvang, zorg en onderwijs voor Oekraïense kinderen.
Ongelijkheid gemeenten
In de praktijk blijkt dat kinderen niet altijd toegang hebben tot passend onderwijs en zorg. Ook de decentralisatie leidt tot veel ongelijkheid tussen kinderen. Dit komt omdat iedere gemeente het anders regelt en het per regio of gemeente verschilt wat het opvang-, onderwijs- en zorgaanbod is. In de praktijk blijken sommige gemeentelijke opvanglocaties nog niet kindvriendelijk te zijn.
Aanbevelingen
Defence for Children wil dat zorg- en opvangsystemen centraal worden aangestuurd en doet in het rapport concrete aanbevelingen. Veiligheidsregio’s en gemeenten hebben behoefte aan duidelijke kaders op landelijk niveau. De noodopvanglocaties zijn ingericht voor de korte termijn en niet voor stabiel verblijf. Er moet ingezet worden op kindvriendelijk en kleinschalig verblijf van Oekraïense kinderen.
Defence for Children stelt voor een landelijke kinderrechtencoördinator aan te stellen die verantwoordelijk is voor het uniform implementeren van landelijk beleid wat betreft opvang, zorg en onderwijs aan vluchtelingenkinderen. Er moeten genoeg onderwijs plekken komen, zodat alle kinderen naar school kunnen. Meer aandacht is nodig voor psychosociale ondersteuning, zowel in de particuliere opvang als in de gemeentelijke opvang. Een adequate kwetsbaarheidsscreening voor alle vluchtelingenkinderen die in Nederland aankomen is nodig om eventuele zorgbehoeften te kunnen signaleren en passende zorg te bieden.
Luister podcast
Het conflict in Oekraïne duurt nu al een jaar. In de podcast “Oekraïne: kinderen op de vlucht”. Bespreken we de impact die het conflict heeft op kinderen. In Oekraïne zelf en in Nederland.
Journalist Michiel Driebergen beschrijft vanuit een winters Oekraïne wat hij ziet gebeuren met de kinderen die in het land zijn gebleven. Diana Nieuwold is zorgcoördinator van de crisis-noodopvang voor Oekraïne vluchtelingen in de Utrechtse jaarbeurs. Ze bespreekt samen met Marie-Christine Alting von Geusau van Defence for Children, tegen welke problemen Oekraïense kinderen in Nederland aan lopen en hoe de hulp verbeterd kan worden.
Wat een trieste situatie. In ons land waar de hulp aan kinderen al schrijnend tekort schiet, kun je constateren wat er fout gaat. Maar er iets aan doen is bijna onmogelijk. Ik hou me hart dan ook vast als ik aan de toekomst denk.
Er moet zoveel gebeuren om deze problemen op te lossen.
Voor nu lijkt mij de enige oplossing dat vrijwilligers en kerken groots gaan inspringen. Met een redelijke vrijwilligers vergoeding en de mogelijkheid van behoud van uitkering zou je iets kunnen. En alleen de controle daarop aan professionals over laten.
Misschien een tv programma om vrijwilligers te ronselen. Of er een maatschappelijke stage van maken, in de plaats van dienstplicht.
Als we dit niet heel snel oplossen, krijgen we een enorm probleem dat alleen maar groter groeit. Dus maanden vergaderen kan nu niet. Aktie. En snel!