De Tweede Kamerverkiezingen staan voor de deur. Om gemeenten te helpen bij het publiceren van de documenten met verkiezingsresultaten op hun website is er een nieuwe handreiking. Ook worden nog volop stembureauleden geworven, blijft de toegankelijkheid een uitdaging en vragen de VNG en NVVB aandacht voor de kosten en het proces van de verkiezingen.
Op 22 november is het zover: dan vinden de Tweede Kamerverkiezingen plaats. De Kieswet schrijft voor dat de resultaten elektronisch openbaar gemaakt worden. De publicatie hiervan draagt bij aan de transparantie en controleerbaarheid van het verkiezingsproces. Zo kan iedereen die dat wil namelijk de totstandkoming van de verkiezingsuitslag controleren. En ook kunnen media deze data gebruiken, bijvoorbeeld voor visualisaties van uitslaggegevens.
Hiervoor publiceerde de Kiesraad een hulpmiddel. Deze Handreiking publicatie van bestanden van de verkiezingsuitslag helpt bij het publiceren van de documenten met verkiezingsresultaten op de website van de gemeente. Er is een stappenplan voor gemeenten die decentrale stemopneming doen en een stappenplan voor gemeenten die centrale stemopneming doen.
De Kiesraad heeft overigens meerdere adviezen en publicaties die gemeenten kunnen ondersteunen in het verkiezingsproces.
Stembureauleden werven
Ondertussen zijn gemeenten in volle voorbereiding voor de aankomende verkiezingen. Zo worden er volop stembureauleden geworven. Voor de komende verkiezingen zijn er naar verwachting namelijk 50.000 vrijwilligers nodig om de stembureaus te bemannen. Ook werd er een campagne vanuit de rijksoverheid gestart voor het werven van genoeg leden en tellers.
Gemeenten en de VNG uitten eerder hun zorgen of er wel genoeg mensen gevonden zouden worden. Ook omdat de voorbereidingstijd voor deze vervroegde verkiezingen zo kort is. Voor gemeenten betekent dit tenslotte dat vlak na de provinciale staten- en waterschapverkiezingen in zeer korte tijd weer een verkiezingen moet worden georganiseerd. De Kiesraad concludeerde na die laatste verkiezingen dat de organisatie van het verkiezingsproces onder grote druk staat.
Het wetsvoorstel dat de kwaliteit van het proces rond verkiezingen moet verbeteren is nog in behandeling. In de Wet kwaliteitsbevordering uitvoering verkiezingsproces wordt de Kiesraad verantwoordelijk voor de ondersteuning.
Uit eigen kas
De VNG en de NVVB zien voor 2030 geen structurele verbeteringen in het verkiezingsproces. ‘Er zijn kleinere verbeteringen in het verkiezingsproces, maar die kunnen niet eerder dan eind 2024 worden gerealiseerd.’ Ook moeten gemeenten de komende verkiezingen uit eigen kas betalen. Via het gemeentefonds krijgen ze een jaarlijkse bijdrage gebaseerd op 1 verkiezing per jaar, maar nu zijn er onverwachts 2 verkiezingen in 2023. De organisaties roepen op om gemeenten eenmalig te compenseren voor de organisatie van de Tweede Kamerverkiezingen. Ze vragen zich ook af of de vergoeding in het gemeentefonds überhaupt nog wel toereikend is. Dit omdat er in de loop der jaren extra taken (en daarmee kosten) zijn bijgekomen.
Toegankelijkheid een uitdaging
Ook op het vlak van toegankelijkheid ligt er nog een uitdaging. Uit een recente steekproef van maatschappelijk bureau Ongehinderd bleek dat 79 procent van de stemlokalen die gemeenten hebben aangewezen als toegankelijk, niet voldoet aan alle toegankelijkheidscriteria. Volgens het bureau is het aantal niet toegankelijke stemlokalen zelfs gestegen in vergelijking met eerdere onderzoeken, van 63 procent in 2022 naar 79 procent dit jaar.
Geef een reactie