De uitslag van de landelijke verkiezingen zal nieuwe perspectieven en uitdagingen met zich meebrengen, die ook het werk van de wethouders aanzienlijk zullen beïnvloeden. Steeds vaker wordt de integriteit van lokale bestuurders volgens de Wethoudersvereniging ter discussie gesteld. De vereniging maakte voorbeeld procesafspraken voor gemeenten bij vermoedens van integriteitsschendingen.
Wethouders debatteerden op de dag van de Tweede Kamerverkiezingen over het thema integriteit. ‘Het samenzijn van wethouders op verkiezingsdag staat symbool voor de brug tussen het Rijk en de gemeente, het brede politieke panorama en de concrete impact ervan op de gemeenschap,’ aldus de Wethoudersvereniging.
‘Een beschuldiging van niet-integer gedrag raakt aan de betrouwbaarheid en de geloofwaardigheid van een bestuurder. Heldere afspraken over de omgang van bijvoorbeeld een melding zijn op zo’n moment geboden. Dit voorkomt verder wantrouwen en helpt om te beoordelen of een onderzoekstraject nodig is.’
Integriteit wethouders
Er gebeurt wel al wat op het vlak van integriteit bij lokale bestuurders. Eerder dit jaar kwam het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) met het Handboek integriteit, een hulpmiddel bij wetgeving, regels en andere relevante informatie. En op 1 januari werd de wet Bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur van kracht. Met deze wet is voor onder meer aankomende wethouders een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) bij hun benoeming verplicht. De wethouderstoets, die voormalig minister Ollongren in 2021 wilde invoeren heeft het niet gehaald, na stevige kritiek van de Raad van State.
Heldere afspraken voor alle gemeenten nodig
De Wethoudersvereniging signaleert desondanks al geruime tijd handelingsverlegenheid, onduidelijke procedures en zware onderzoekstrajecten bij twijfels over integriteit. Daarom pleit de vereniging voor heldere afspraken in alle gemeenten. Zulke afspraken geven houvast in dat proces. Ze kunnen bijvoorbeeld gaan over hoe je omgaat met overtredingen van de gedragscode, wie welke bevoegdheid heeft en wat je daarvan kunt en mag verwachten.
Marcelle Hendrickx, de aftredende voorzitter van de vereniging: ‘Integriteit lijkt een eenvoudig begrip, maar staat of valt ook met duidelijke afspraken. Die zijn nodig om verleidingen en ‘per ongelukjes’ te voorkomen en risico’s en dilemma’s in beeld te hebben. Zodat als het toch voorkomt, je dat goed kunt beoordelen. Daar willen wij als vereniging samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken wat in betekenen.’
Samenwerken aan modelprotocol
De minister van BZK kondigde tijdens de wethoudersconferentie aan om gezamenlijk met alle beroepsverenigingen en koepels tot een dergelijke aanpak te komen. Dat gebeurt in de vorm van een modelprotocol bij de omgang van (vermoedens) van integriteitsschendingen.
Algemene set procesafspraken
De Wethoudersvereniging adviseert gemeenten zonder eigen heldere afspraken in de tussentijd bij integriteitssituaties hun voordeel te doen met de aanpak van gemeente Eindhoven. De vereniging maakte met de Eindhovense afspraken als basis een algemene set van procesafspraken, die gemeenten kunnen gebruiken totdat er een landelijk model is
Voortborduren
Op deze set afspraken wil de minister van BZK voortborduren in de vorm van een modelprotocol. ‘Met de komst van een gezamenlijke aanpak zetten wij een belangrijke stap om te komen tot een zorgvuldig proces met aandacht voor hoor- en wederhoor. Zo dragen we bij aan het voorkomen van de inzet van iemands integriteit als politiek wapen en hopelijk ook aan meer vertrouwen in onze (lokale) democratie,’ aldus Hendrickx.
Nieuwe voorzitter
Tijdens de wethoudersconferentie heeft Hendrickx het voorzittersstokje overgedragen aan Axel Boomgaars. Zij vertrekt na een na een 8-jarige voorzitterstermijn. In zijn jaarrede tijdens de conferentie benadrukte Boomgaars het belang van het onderhouden van de democratie met een krachtige oproep: ‘Pleeg onderhoud aan onze democratie. Want anders gaat in het huis van Thorbecke het dak lekken, of zakken we door de vloer.’
Geef een reactie