December loopt op haar eind, tijd voor ons overzicht van meest gelezen artikelen van het jaar. Net als in 2023 ging veel aandacht uit naar financieel getinte onderwerpen. Van salarisafspraken in de cao tot ‘ravijnjaar’ 2026 dat lokale overheden boven het hoofd hangt. Maar ook onderwerpen als de asielcrisis, de Omgevingswet en de AI-revolutie zien we terug het jaaroverzicht.
1. Cao gemeenten en werkbedrijven 2024 definitief
Het drukstbezochte gemeentenieuws dit jaar wordt al gemaakt in de decembermaand van het voorafgaande 2023. Sociale partners zetten hun handtekening onder de nieuwe cao gemeenten, die geldt van januari 2024 tot en met maart 2025. Zo is er een loonstijging voor gemeentemedewerkers van 4,75 procent per 1 januari en nog eens 1,25 procent later in het jaar, per 1 oktober 2024. En er wordt besloten tot 1 extra bovenwettelijke vakantiedag in 2025. Vooral de eerste maanden van het jaar wordt het cao-artikel op Gemeente.nu veel gelezen. Volg Gemeente.nu ook in 2025 voor het laatste cao-nieuws.
2. Vakantieverblijf permanent bewonen ‘druppel op gloeiende plaat’
Een artikel over een langslepende discussie gooit hoge ogen dit jaar en belandt zelfs op de tweede plaats in het jaaroverzicht. De nieuwe coalitie wil dat recreatiewoningen permanent bewoond mogen worden. Een standpunt dat tijdens eerdere discussies op weerstand bij gemeenten stuitte. In het veelgelezen artikel zegt een specialist van ING dat de maatregel niet veel dan een druppel op de gloeiende betekent in het licht van de heersende woningnood.
3. Opschalingskorting vanaf 2026 definitief geschrapt
Vanaf 2026 wordt de ‘opschalingskorting’ definitief geschrapt. Daardoor krijgen gemeenten dat jaar 675 miljoen euro extra. Hiermee lijkt de pijn van ‘ravijnjaar’ 2026 enigszins gedempt. Ook is besloten om de nieuwe financieringssystematiek voor gemeenten al vanaf 2024 in te voeren, voor meer stabiliteit. De opschalingskorting werd in 2015 ingevoerd omdat gemeenten door gedwongen schaalvergroting bij de decentralisaties kosten zouden besparen, maar dat bleek te zonnig gedacht door Haagse beleidsmakers. Het schrappen van de bezuiniging werd dan ook al lang bepleit door gemeenten.
4. Grote groep heeft toch geen recht op compensatie alleenverdieners
Bij het compenseren van ‘alleenverdieners’ die onterecht onder het bestaansminimum komen, zal een grote groep inwoners worden benaderd terwijl zij er geen recht op hebben. Het gaat om 2000 tot 3000 huishoudens, verwacht demissionair minister Schouten (Armoedebeleid). Zo’n 6000 huishoudens komen in aanmerking voor compensatie in de vorm van bijzondere bijstand. Dit omdat een samenloop van inkomensregelingen ertoe leidt dat ze juist onder het bestaansminimum zakken.
5. Alleenverdieners krijgen vanaf 2025 vaste tegemoetkoming
Duizenden huishoudens kwamen in de problemen doordat toeslagen en regelingen met elkaar botsen. Het gaat om ‘eenverdienersproblematiek’ bij stellen waarvan één persoon een UWV-uitkering heeft en de partner nauwelijks tot geen inkomen. Zij ontvangen minder toeslagen dan een vergelijkbaar stel met een bijstandsuitkering. Hierdoor komen ze onder het bestaansminimum. Demissionair minister Schouten wil per 2025 compensatie bieden en wijzigt daarvoor de wet. Gemeenten kunnen de mensen om wie het gaat benaderen.
6. Financiële slagkracht gemeenten in gevaar
Onbalans in taken en opgaven en middelen bedreigt de slagkracht van gemeenten. Dat is de belangrijkste conclusie die BDO accountants trekt uit het jaarlijkse benchmarkonderzoek Nederlandse gemeenten 2024. Vanaf 2026 schieten veel gemeentelijke begrotingen in de min, omdat er vanaf dan vanuit het Rijk minder geld komt voor de uitvoeringstaken. Tekorten lopen dan op tot ruim één miljard euro structureel. ‘De taken en opgaven van gemeenten nemen toe, terwijl de financiële middelen afnemen. De balans is zoek.’
7. Aantal opvangplekken spreidingswet bekend
De spreidingswet houdt de gemoederen het hele jaar bezig. Het artikel op nummer 7 vermeldt aantallen opvangplekken die gemeenten en provincies moeten gaan bieden. Zo dient Zuid-Holland bijna 20.000 opvangplekken te realiseren, Noord-Holland ruim 16.000 en Noord-Brabant een krappe 15.000. Gemeenten in deze provincies vangen al jaren minder asielzoekers op dan gevraagd. De indicatieve verdeling voor de grote steden laat zien dat Amsterdam 4479 opvangplekken moeten leveren, Den Haag 2513, Rotterdam 2667 en Utrecht 1988.
8. Gemeenteambtenaren tot nu toe teleurgesteld in Omgevingswet
Ook de Omgevingswet kon haast niet ontbreken in dit jaaroverzicht. De omvangrijke wet trad eindelijk in werking in januari, maar gemeentemedewerkers blijken in oktober nog niet positief. ‘De teleurstelling onder gemeenteambtenaren over de Omgevingswet stapelt zich op. Integraal werken komt niet van de grond. De irritatie over de nieuwe plansoftware onder de wet is groot. Voor veel gemeenten is de complexe digitalisering een brug te ver.’
9. Landelijke uitvoering energietoeslag op zijn vroegst in 2025
Nieuws uit 2023 over de energietoeslag werd dit jaar nog veelvuldig gelezen door bezoekers van Gemeente.nu. In dit geval een artikel over de landelijke uitvoering, die op zijn vroegst in 2025 kan aanvangen. Als verklaring geeft het kabinet dat ‘het inrichten van een nieuwe toeslag gepaard gaat met grote verdringingseffecten bij andere trajecten binnen Toeslagen, zoals de hersteloperatie. Bovendien gaat dit voorstel in tegen het voornemen van het kabinet om het gebruik van toeslagen af te bouwen.’
10. Groeiende zorgen om participatie onder Omgevingswet
Steeds meer gemeenten lopen tegen de keerzijde van de participatieplicht onder de Omgevingswet aan. ‘De bewoners stellen ze dat ze geen gelijk krijgen en zich niet gehoord voelen. Alles wordt op slechte participatie gegooid. Hierin weten ze de raad mee te krijgen. Het verwijt vanuit de raad luidt dan dat de gemeente niet goed naar de omgeving luistert.’
11. Pilots met generatieve AI leveren inzichten op voor alle gemeenten
De veranderingen als gevolg van kunstmatige intelligentie of AI leven breed in de maatschappij, zo ook bij gemeenten. Dit artikel beschrijft pilots die lopen in Amsterdam, Beverwijk, Breda en West-Friesland met generatieve AI. Doel is niet alleen werkprocessen te versnellen en de dienstverlening te verbeteren, maar ook het werkplezier onder medewerkers te vergroten. ‘We gaan de opgedane inzichten gemeentebreed delen. Goede initiatieven moeten waar het kan worden opgeschaald. We hopen zo arbeidsbesparende werkvormen te ontwikkelen die de uitvoeringskracht van gemeenten een flinke impuls gaan geven.’
Geef een reactie