Het experiment met het nieuwe, kleinere stembiljet moet bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 groter opgeschaald worden dan nu het plan is. Hiervoor pleiten de VNG en de NVVB in een brief aan minister Uitermark van Binnenlandse Zaken.
De koepelorganisaties sturen de brief omdat het debat over de verkiezingen in de Tweede Kamer is uitgesteld.
Flink opschalen
De proef met het nieuwe stembiljet werd gehouden in de gemeenten Alphen aan den Rijn, Boekel, Borne, Midden-Delfland en Tynaarlo. Hoewel deze succesvol was, wil de minister eerst met gemeenten ‘meer kennis opdoen’ voordat het nieuwe stembiljet overal wordt gebruikt. Vooralsnog zijn de plannen nu om het experiment op te schalen van 5 naar 10 gemeenten.
Dat is niet genoeg, aldus de 2 organisaties, en het zet een landelijke invoering voor 2030 volgens hen op losse schroeven. Gemeenten hebben een voorkeur voor landelijke invoering van het stembiljet, zo schrijven ze. Of in ieder geval een dusdanige opschaling tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. Zodat het nieuwe biljet landelijk kan worden ingevoerd tijdens de ‘dubbele’ verkiezingen in 2027 voor provincies en waterschappen.
Landelijke invoering
De VNG adviseerde minister Uitermark afgelopen september al om het nieuwe stembiljet landelijk in te voeren en te gebruiken bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. De VNG was het toen wel eens met de minister dat nog een aantal maatregelen nodig zijn voor een succesvolle landelijke invoering. Zoals ‘intensieve voorlichting over het gebruik van het nieuwe biljet’.
Advies ongeldige stemmen niet overgenomen
Het aantal ongeldige stemmen was in de experimenteergemeenten tijdens de proef naar verhouding aanzienlijk groter dan elders. Gemeenten, de Kiesraad en ambtenaren van BKZ adviseerden om ongeldige stemmen vanwege het aankruisen van een niet bestaand, te hoog, kandidaatsnummer, toch mee te nemen als geldige stemmen. Dat het kabinet dit niet overneemt, ‘doet geen recht aan het uitgangspunt ‘dat elke stem telt’.’
Maak bijstand in stemhokje mogelijk voor iedereen
De organisaties brengen ook bijstand in het stemhokje voor iedereen die dat wil nog eens onder de aandacht. Met hulp van iemand van het stembureau of van iemand naar eigen keuze. ‘Immers dit volgt het uitgangspunt: ‘gelijke monniken, gelijke kappen’. Onderscheid maken in degenen die om bijstand vragen en de hulp die vervolgens kan worden geboden is voor de stemgerechtigde verwarrend en onduidelijk, en ook voor stembureauleden onduidelijk.’
Financiële compensatie
Ook het belang van de onderzoeken naar de kosten van de afgelopen verkiezingen wordt nog eens aangehaald. Hieruit moet namelijk blijken of gemeenten voldoende financieel gecompenseerd worden voor de organisatie van verkiezingen. ‘Zo lang hier geen duidelijkheid over is kunnen gemeenten niet instemmen met taakverzwarende initiatieven zoals bijvoorbeeld het voorstel ‘Vervroegd stemmen.’
Vóór het zomerreces moet er volgens VNG en NVVB duidelijkheid zijn over wijzigingen en veranderingen. Anders is het niet haalbaar om dit nog bij de verkiezingen in maart 2026 mee te nemen.
Geef een reactie