De wijzigingen die het kabinet voorstelt voor het lokale omroepbestel, zijn slecht gevallen bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De gemeentelijke rol zou worden ‘gemarginaliseerd’, waarbij lokale zenders moeten wijken voor door het Rijk gefinancierde streekomroepen.
De VNG reageert hiermee op het conceptvoorstel Wet versterking lokale publieke omroepen van minister Bruins van OCW. De bewindsman maakte zijn omroepplannen eind vorig jaar bekend op internetconsultatie, wat 41 openbare zienswijzen opleverde. Naast de VNG gaven onder andere lokale omroepen hun mening over deze wijzigingen van de Mediawet.
Gemeenten stellen: ‘Wij maken ons zorgen dat de onafhankelijkheid en beleidsvrijheid van de omroepen door deze inrichting van het stelsel onder druk komt te staan, terwijl dat juist een van de hoofdredenen was voor deze stelselwijziging.’
80 streekomroepen
Het voorstel zorgt voor ‘grote veranderingen’, benadrukt de VNG. ‘Zo maken de circa 230 lokale omroepen vanaf 2028 plaats voor maximaal 80 streekomroepen.’ Verder gaat ‘de zorgplicht’ voor het lokale bestel van gemeenten naar het Rijk. Het rijksbudget voor de omroepen wordt meer dan verdubbeld naar 28 miljoen euro, waarbij 12 miljoen wordt gehaald uit het gemeentefonds, de belangrijkste bron van inkomsten voor de lokale overheid.
De VNG stelt dat de rol van gemeenten wordt uitgekleed in het voorstel van de minister: ‘Gemeenten houden alleen een marginale adviesrol bij de aanwijzing van een nieuwe omroep, eens per 5 jaar.’ De koepelorganisatie onderschrijft doelstellingen als meer professionaliteit en een sterke financiële basis. ‘Maar we ervaren dit wetsvoorstel als een ongewenste top-downbenadering van een in de kern lokale aangelegenheid.’
Lokale aandacht
Gemeenten willen ‘een streekindeling die van onderop komt’. Ze vrezen dat de lokale aandacht zal afnemen en dat de band van omroepen met gemeenten wordt ‘doorbroken’ onder centrale aansturing. ‘Onze vrees is dat het Rijk in het nieuwe stelsel van streekomroepen de nabijheid en betrokkenheid met de lokale samenleving onvoldoende zal kunnen waarborgen.’
Het wetsvoorstel houdt weliswaar de mogelijkheid open voor gemeenten om zelf omroepen financieel te blijven steunen. Maar de VNG kan ‘niet plaatsen’ waarom gemeenten dat nog zouden doen binnen het nieuwe bestel, onder de voorwaarden die de minister daaraan verbindt. ‘Het zou gemeenten en omroepen helpen als u kans ziet deze voorwaarden te versoepelen.’
Afhankelijkheid
Ondanks de decimering zegt het kabinet de omroepen te versterken met het voorstel. Aanleiding om het medialandschap op te schudden zijn geluiden zoals in het rapport Lokale Media: Niet te Missen van de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Cultuur. Dit onderzoek vroeg in 2020 aandacht voor de gebrekkige onafhankelijkheid van lokale media. Zo is de gemeente een belangrijke geldverstrekker, die tegelijkertijd kritisch gevolgd zou moeten worden.
Omroepen zouden bijvoorbeeld soms berichtgeving mijden of uitstellen, om hun financiering niet op het spel te zetten. Volgens de adviesraden blijkt de huidige financiering ‘niet geschikt om een volwaardige omroep in stand te houden’.
Geef een reactie