Uit het jaarlijkse meten van gemeenten door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat gemeenten minder zijn gaan uitgeven, maar beter presteren. Van drie voorzieningen is de kostprijs het meest gestegen de afgelopen jaren.
In het rapport Maten voor gemeenten 2013 (zie bijlage) is gekeken naar de uitgaven en prestaties van de lokale overheid in de periode tussen 2006 en 2011. In deze periode namen de gemeentelijke uitgaven toe met een gemiddelde van 0,9 procent. De productie steeg met 0,2 procent per jaar. “Op de meeste terreinen namen de uitgaven dus sneller toe dan de productie”, staat in de factsheet bij het rapport.
“In 2011 gaven de gemeenten samen 53 miljard euro uit voor hun burgers”, becijfert het SCP. “De vraag is wat burgers hiervoor terugkrijgen.” Het planbureau heeft gekeken naar zeven sectoren, opgebouwd uit 17 taakvelden en 52 voorzieningen.
“De productie wordt meestal direct gemeten in termen van het aantal gebruikers van een voorziening of de hoeveelheid geleverde diensten, maar soms ook indirect door de uitgaven te corrigeren voor de relevante prijsontwikkeling.” De kostprijsstijgingen waren het grootst bij de gezondheidszorg, cultuur en de brandweer en politie.
Zeven sectoren
Enfin, wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen binnen de zeven sectoren die onder de loep zijn genomen? De eerste bestaat uit de ambtelijke organisatie, de afdeling burgerzaken en openbare orde.
1) Burger, bestuur en veiligheid
Bij Burgerzaken stegen de uitgaven sneller dan de productie. Op het gebied van de veiligheid waren de kostenstijgingen nog wat groter. Als het gaat om de bestuurlijke ondersteuning was de verhouding tussen uitgaven en productie heel aardig in lijn met elkaar.
2) Onderwijs en cultuur
Onderwijskosten beslaan ongeveer 6 procent van het gemeentelijke budget; die voor cultuur circa 4 procent. De verandering in productie in het onderwijs is nihil. Op het gebied van kunst en cultuur is de productie sterk afgenomen. De stijging van de kostprijs was navenant.
3) Sport en groen
Wat opvalt is dat vooral veel geld is uitgegeven aan groene sportvelden. In begraafplaatsen is juist minder geïnvesteerd.
4) Werk en inkomen
In 2011 waren gemeenten 4,4 miljard euro kwijt aan re-integratie en sociale werkvoorzieningen; 7,1 miljard ging naar uitkeringen. Alleen de kosten van re-integratie zijn sterk toegenomen.
5) Dienstverlening en zorg
“Bij kinderopvang gaat het vooral om de toezichtstaak van gemeenten, waarbij uitgaven en productie redelijk in de pas lopen”, staat in de factsheet. De kostprijs voor de gezondheidszorg neemt sterk toe, wat komt door de introductie van de Centra voor Jeugd en Gezin.
6) Infrastructuur en economie
Dan het grootste pijnpunt: grond. In 2006 werd op de exploitatie van grond nog een miljard euro winst geboekt; in 2011 was dit een tekort van 800 miljoen euro. Zoals bekend ging het financiële bloeden op grondposities ook na 2011 verder.
Maar goed, een hoop gegevens. Wat kunnen gemeenten hiermee doen?
“Maten voor gemeenten is een signaleringsinstrument”, schrijft het SCP. Als de verhouding tussen uitgaven en productie verstoord is zonder logische verklaring, zoals het geval met de introductie van de Centra voor Jeugd en Gezin, dan is nader onderzoek nodig. Dit kan mogelijk ten goede komen aan de toekomstige prestaties van gemeenten.
Geef een reactie