Toenemende sociale ongelijkheid in de Nederlandse sociale zekerheid?

De groeiende nadruk op individuele verantwoordelijkheid voor sociale risico’s brengt mogelijk een toename van sociale ongelijkheid met zich mee.

Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn er verschillende hervormingen in de sociale zekerheid doorgevoerd. Steeds met twee doelen: de hoge kosten van de bescherming tegen risico’s als arbeidsongeschiktheid en werkloosheid terugdringen, en de verantwoordelijkheidsverdeling voor deze risico’s veranderen.

Verantwoordelijkheidsverdeling
Naast de veelal collectief verzekerde risico’s die buiten de verantwoordelijkheid van het individu liggen, zoals volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid, zijn er risico’s die gezien worden als een gecombineerde verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid is hier een voorbeeld van. Bij dit soort risico’s komt er steeds meer nadruk te liggen op de individuele verantwoordelijkheid.

Ongelijkheid
Er zijn minstens drie groepen die harder worden getroffen door hervormingen dan anderen. De eerste groep bestaat uit mensen met een lager inkomen. Arbeidsongeschiktheid wordt vastgesteld op basis van iemands verdiencapaciteit. Mensen met een lager inkomen worden sneller als tijdelijk arbeidsongeschikt of minder dan 35 procent arbeidsongeschikt  gecategoriseerd. De tweede groep bestaat uit mensen die niet onder een cao vallen; zeker 20 procent van de werknemers. De derde groep betreft de mensen die minder dan 35 procent van hun verdiencapaciteit zijn kwijtgeraakt. Zij worden niet als arbeidsongeschikt gecategoriseerd, maar in de realiteit blijft het lastig om deze mensen aan het werk te krijgen of te houden.

Struisvogel
Met de huidige economische realiteit kunnen we geen struisvogelpolitiek bedrijven en doen alsof hervormingen niet noodzakelijk zijn. Wel kunnen we er als maatschappij voor kiezen om de sociale ongelijkheid, die ontstaat als gevolg van de hervormingen, beter te verdelen. Doen we dit niet, dan is maatschappelijke tweedeling het onvermijdelijke gevolg.

Verder lezen
Dit bericht is een samenvatting van het gelijknamige artikel uit Sociaal Bestek nummer 6/7,
het vakblad voor werk, inkomen en zorg. Verder lezen? Neem dan een introductieabonnement op Sociaal Bestek.

Filed Under: Sociaal, Werk