Goed voorbeeld: Toegankelijkheid verbeteren met hulp van ervaringsdeskundigen

Huizen besteedt veel aandacht aan toegankelijkheid voor inwoners en bezoekers en schakelt daarvoor de hulp in van ervaringsdeskundigen. Zo stelde de gemeente een panel samen en nam de voorzitter daarvan in dienst als adviseur. ‘Als je zelf nergens tegenaan loopt, lijkt alles heel toegankelijk. Maar bepaalde dingen leer je alleen van ervaringsdeskundigen.’

In veel gemeenten is er aandacht voor het VN-verdrag Handicap en het stimuleren van toegankelijkheid en bereikbaarheid. Zo kunnen Utrechters sinds kort een live videoverbinding maken met een gebarentolk. In Haarlem was er een Jaar van de Toegankelijkheid. Hardenberg werd vorig jaar uitgeroepen tot ‘meest toegankelijke gemeente van Nederland’ en Breda won zelfs een Europese prijs hiervoor.

Panel van ervaringsdeskundigen

Ook Huizen, een van de koplopergemeenten voor de uitvoering van het VN-verdrag, zet die extra stap met Huizen toegankelijk. De gemeente maakt daarbij gebruik van kennis bij de doelgroep. We vroegen Elsemieke Giezen, beleidsmewerker Wmo en coördinator toegankelijkheid, naar de aanpak.

Een aantal inwoners met een beperking vormt samen het toegankelijkheidspanel. ‘Het is een brede samenstelling van mensen met verschillende beperkingen. Zij geven hun input op knelpunten, naar aanleiding van nieuwe ontwerpen die we vanuit de gemeente aandragen, of komen zelf met suggesties. Zo adviseert die blind is, ons waar blindengeleidestroken moeten komen. En iemand die in een rolstoel zit, vertelt precies wat er nodig is bij drempels. Zo was het voor de historische uitstraling van een helllingbaan nodig dat er klinkers werden gebruikt. Voor rolstoelgebruikers bleek het dan extra belangrijk om ze vlak te leggen.’

Binnenkort worden alle buurt- en dorpshuizen opgeknapt aan de hand van de gezamenlijke richtlijn toegankelijkheid. ‘Die voldoet overigens niet volledig aan de landelijke richtlijnen, maar wel aan wat bewoners en gebruikers in het dorp belangrijk vinden. Alle mensen uit het panel hebben vanuit hun eigen invalshoek gekeken welke aanpassingen er nodig zijn.’

Geven en nemen

Hoe bied je structuur aan zo’n panel? ‘Vergaderingen zijn er zes keer per jaar. Sommige punten pakken de panelleden zelf op. Ze hebben daarvoor een budget van vijfduizend euro per jaar. We zoeken samen heel erg naar een juiste modus. Zij zouden het liefst bij elk opgeleverd gebouw worden betrokken, maar dat is vanuit de gemeente niet haalbaar. Dus bepalen we samen de plannen waarbij we die input wél ophalen. Je moet er ook voor waken dat panelleden prioriteit geven aan de belangen voor hun eigen beperking. Als gemeente kan je elke cent maar één keer uitgeven en dus kijken we hoeveel mensen er baat bij hebben als we bepaalde maatregelen nemen. Dat wringt af en toe.’

In dienst

De voorzitter van het toegankelijkheidspanel, Vincent Ohlrichs, is spastisch en zit in een rolstoel. ‘Vincent maakte hiervoor deel uit van de Wmo-raad. De wethouder was van mening dat als we écht inclusief wilden zijn, we ook iemand in dienst moesten nemen als voorzitter van het panel.’ Ohlrichs werkt vier uur per week bij de gemeente. ‘Hij is vooral een heel goede ambassadeur. Hij legt nieuwe raadsleden en consulenten uit hoe je verder kijkt dan de beperking, om naar de mens te kijken. Hij bezoekt landelijke bijeenkomsten en komt vervolgens met nieuwe ideeën, bijvoorbeeld voor toegankelijke speelplaatsen.’

Bewustwording

Ervaringsdeskundigen binnen een organisatie zijn ontzettend belangrijk als je het hebt over bewustwording, aldus Giezen. ‘Vincent kan bijvoorbeeld fysiek heel weinig. Hij kan zijn rolstoel besturen met zijn hand, maar hij moet geholpen worden tijdens het eten. Daar heeft hij een vrijwilliger voor. Dat te zien, en hem bijvoorbeeld in zijn jas helpen, is best wel confronterend.’ De bewustwording tussen de oren van alle gemeentelijke medewerkers zien te houden, dat is de uitdaging, aldus Giezen. Daar werken ze aan. ‘We hebben dit nu bijvoorbeeld opgepakt door in elk collegevoorstel een kopje toegankelijkheid te plaatsen. In elk voorstel moet iets geschreven worden over wat het betekent voor toegankelijkheid.’

Aan de slag

Giezen is ervan overtuigd dat elke gemeente aan de slag kan met de input van ervaringsdeskundigen. ‘Dat hoeft niet altijd met een heel panel te zijn. Het kan ook tijdens een bijeenkomst voor één bepaald onderwerp zijn. Als je een park gaat herinrichten, zorg dan dat mensen met een scootmobiel, rollator of blindengeleidestok input geven. Je leert er heel veel van, om anders te kijken naar de inrichting van je gemeente. Als je zelf nergens tegen aanloopt, lijkt alles heel toegankelijk. Maar bepaalde dingen leer je alleen van ervaringsdeskundigen.’

Voor wie deze aanpak ook overweegt: ‘Zorg dat er diversiteit is en een eigen budget voor zaken die mensen belangrijk vinden om te realiseren. Wees helder en transparant over de rol van het panel. Waar hebben ze wel en niet invloed op? Dat maakt verwachtingen over en weer duidelijk. En wees blij met kleine stapjes.’