Welke innovatieve kansen en bedreigingen brengt de ontwikkeling van generatieve AI met zich mee? De leergang Visie op de Toekomst van AOG School of Management verschaft inzicht in de ethische kanten van nieuwe technologieën, zoals generatieve AI. Deelnemer Thijs van der Wal en docent Wouter Kalf delen hun ervaringen.
Als strategisch CIO-adviseur digitale transformatie en innovatie bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland houdt Thijs van der Wal zich met vraagstukken rondom AI bezig. In de leergang Visie op de Toekomst wil hij meer zicht krijgen op de ethische kant ervan. Een thema dat docent Futurisme en Filosofie Wouter Kalf ook erg interesseert.
Snelle veranderingen en een onzekere toekomst
Generatieve AI is slechts een voorbeeld van een technologie die de wereld razendsnel verandert. Docent Kalf geeft zijn deelnemers handvaten om een visie te formuleren hoe je als organisatie het beste inspeelt op snelle veranderingen en een onzekere toekomst. ‘Hoe zet je lijnen uit in een wereld die geen moment stil staat? Welke kansen bieden nieuwe technologieën, maar ook welke bedreigingen? Daar kijken we in de leergang naar vanuit twee perspectieven: die van de morele filosofie en het futurisme.
Filosofie en futurisme
De filosofie komt terug in de vraag hoe je een ethisch verantwoorde lijn kunt uitzetten in een wereld die zo snel verandert. Kalf: ‘We kijken daarbij steeds vanuit meerdere perspectieven naar de vraagstukken’.
‘Futurisme gaat vooral over de vraag hoe we de toekomst kunnen voorspellen door patronen uit de geschiedenis te herkennen,’ vervolgt hij. ‘Als je bepaalde patronen steeds ziet terugkomen, kun je er in je toekomstvisie rekening mee houden dat zo’n patroon zich wellicht blijft herhalen. Maar niemand kan de toekomst volledig voorspellen. Wat doe je als er toch iets heel anders gebeurt? Het gaat erom dat je een lijn bedenkt in een complexe wereld, die je met redelijke argumenten kunt verdedigen. Daarbij houd je altijd in je achterhoofd dat er geen wiskundige formule bestaat om de exacte uitkomst te voorspellen.’
Snoeppot
Thijs van der Wal wijst op de snoeppot op zijn bureau. ‘Al die technologieën, zoals AI en virtual reality, zijn lekkere snoepjes. Mooie technologieën die je op tal van manieren kunt toepassen. Maar wat zit er precies in? Waar zijn ze van gemaakt? En wie heeft ze ontwikkeld? Daar hebben we het te weinig over. Deze leergang heeft me een loep gegeven, waardoor ik die snoepjes beter kan bestuderen en onderzoeken.’
Hoe onweerstaanbaar die snoepjes zijn, blijkt wel uit de razendsnelle opkomst van ChatGPT. Van der Wal: ‘Opeens gebruikte werkelijk iedereen dergelijke toepassingen om teksten te schrijven en plaatjes te genereren. Niet alleen privé maar ook op het werk. ICT’ers van de oude stempel denken dan nog te kunnen sturen hoe zo’n nieuwe techniek op het werk mag worden gebruikt, maar dan ben je al te laat. Iedereen gebruikt het al.’
Zorgvuldigheid gevraagd
Van der Wal vindt het juist hierom zo belangrijk om AI-toepassingen zorgvuldig te onderzoeken. ‘Zijn die algoritmen wel op een ethische manier tot stand gekomen? Passen ze wel bij de waarden van je organisatie? In hoeverre wil je iets gebruiken dat extern is ontwikkeld? En wat doe je als je merkt dat de mensen in je organisatie zo’n nieuwe technologie zonder nadenken hebben omarmd?’
Zoals het volgens hem met bijna elke nieuwe technologie gaat: ‘Als de geest eenmaal uit de fles is, krijg je hem er niet meer in terug. Eerst zijn we er bang voor, dan gaan we het toch gebruiken omdat iedereen het doet. De relevante vraag is hoe je je er zelf toe verhoudt. Hoe wil je deze technologieën gebruiken en welke pijnpunten kunnen optreden? In mijn beleving zou de discussie daar veel vaker over moeten gaan: We kunnen heel veel, maar hoe gaan we ermee om?’
Kijken vanuit verschillende perspectieven
Kalf leert de deelnemers om vanuit meerdere perspectieven naar ontwikkelingen te kijken. Van der Wal: ‘Ik kijk van deze kant van de tafel op een bepaalde manier naar die pot snoepjes, maar de persoon tegenover mij heeft letterlijk en figuurlijk een ander perspectief. Het gaat om dezelfde snoepjes, maar onze invalshoeken zijn verschillend. Als je je dat realiseert kun je met elkaar discussiëren over wat we allebei zien. Dan kun je argumenten uitwisselen over hoe iedereen kijkt naar deze nieuwe technologie en op welke manier we het kunnen en willen toepassen.’
‘Tijdens elke module hebben we het over de morele vragen, die samenhangen met wat we zien gebeuren in de wereld,’ stelt Kalf. ‘En over de verschillende perspectieven die we daarbij hebben.’ Aan het einde van de zeven modules hoopt hij dat de deelnemers weten welke vragen ze kunnen stellen, begrijpen welke geopolitieke en technologische veranderingen eraan komen en hoe ze zich daartoe kunnen verhouden. ‘En ook dat ze de nodige argumenten kunnen aandragen voor de richting die ze op willen.’
Meer weten over de opleiding Visie op de Toekomst?
Geef een reactie