Gemeenten gaan de briefstemmen die ze maandag terzijde legden opnieuw controleren. Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) maakte dinsdag nieuwe instructies bekend, aan de hand waarvan stapels verkeerd ingestuurde briefstemmen van 70-plussers alsnog kunnen meetellen voor de Kamerverkiezingen.
De aanvulling op de handleiding voor de leden van het briefstembureau werd enkele uren na de aankondiging door de minister gepubliceerd. Gemeenten meldden maandag al dat behoorlijk wat briefstemmen verloren waren gegaan, omdat ze niet goed waren ingestuurd.
Samen in dezelfde envelop
Ollongren bevestigt in een Kamerbrief ‘dat in een deel van de retourenveloppen geen stempluspas te zien is. Er zit in de enveloppen wel een briefstembiljetenvelop.’ De briefstembureaus vermoeden dat een deel van de kiezers niet goed de bedoeling begreep, en toen maar ‘de stempluspas samen met het briefstembiljet in die envelop heeft gestopt’.
Dit is niet hoe een en ander aangeleverd diende te worden, zie bijvoorbeeld de instructies aan de kiezer van de gemeente Utrecht. Door het ingrijpen van de minister, die bij de Raad van State spoedadvies inwon, lijkt een flink deel alsnog gered. In Maastricht werd bijvoorbeeld 7,2 procent van de briefstemmen terzijde gelegd.
Maastricht: 444 stemmen
‘Dit betekent dat we 444 briefstemmen alsnog gaan vooropenen, wat betekent dat de stempas wordt gecontroleerd en het stembiljet in de stembus wordt gedeponeerd. Ongeveer zes uur werk voor twee personen. Personeel is daarvoor in huis,’ legt een woordvoerder van de gemeente Maastricht uit.
In Weert is sprake van een foutenmarge van 6,1 procent. ‘Zodra de instructies binnen zijn, zullen we die waarschijnlijk openen en daarmee het foutenpercentage stevig omlaag kunnen brengen,’ aldus de gemeentewoordvoerder in Weert. Deze percentages stroken met het beeld van de Kiesraad, die landelijk 5 tot 10 procent probleemgevallen bij het briefstemmen meldde.
‘Stemgeheim vrij logisch’
De minister heeft zich ‘onvoldoende gerealiseerd’ tot welke onduidelijkheid de procedure zou kunnen leiden, die is bedoeld ter borging van het stemgeheim. ‘We waren er vanuit gegaan dat het stemgeheim vrij logisch is. Maar in een aantal gevallen hebben mensen het toch niet zo begrepen,’ aldus Ollongren over de consternatie.
Ook in de nieuwe procedure moet het stemgeheim overigens bewaard blijven. De geopende envelop met daarin het stembiljet, wordt daarom bij de veelvoorkomende foutieve inzending meteen in de stembus gedaan.
In de pilot was al gebleken dat mensen het enveloppengedoe niet begrepen. Deze minister heeft wat moeite met luisteren naar adviezen, dat blijkt maar weer eens, daarom ter elfder ure de procedure maar aangepast. Ollongren heeft goed naar Amerika gekeken.