Kiesraad: organisatie verkiezingsproces onder grote druk

Foto: #ElkeStemTelt

De Kiesraad concludeert in een evaluatie van de verkiezingen voor de Provinciale Staten en waterschappen in maart, dat de organisatie van het verkiezingsproces onder grote druk stond. Dit komt door het samenvallen van twee verkiezingen, het grote stembiljet en de nieuwe procedure voor de vaststelling van de verkiezingsuitslag.

Deze combinatie van factoren vroeg veel van de stembureaus, gemeenten en waterschappen. Dat staat in het evaluatieadvies Uitslag betrouwbaar, verkiezingsproces moet beter aan minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken van de Kiesraad.

Betrouwbaar

Het adviesorgaan stelt dat de betrouwbare resultaten in de eerste plaats te danken zijn aan de grote inzet van alle stembureauleden en de medewerkers van de gemeenten en de waterschappen. Daarnaast aan de nieuwe mogelijkheden om eventuele telfouten vroeger in het proces op te sporen en te corrigeren. ‘De Kiesraad hecht daar veel waarde aan, omdat ze bijdragen aan een betrouwbaar, controleerbaar en transparant verkiezingsproces.’

Onder druk

Tegelijkertijd blijkt uit de evaluatie dat de organisatie van het verkiezingsproces fors onder druk stond. Het tellen van de stemmen ging bij deze verkiezingen bijvoorbeeld veel trager dan in voorgaande jaren. ‘Dat moet in de toekomst beter,’ aldus voorzitter Wim Kuijken. ‘Wij doen daarom een aantal aanbevelingen aan de minister en zullen zelf ook onze ondersteuning richting gemeenten en waterschappen verder professionaliseren.’

Kleiner stembiljet

De belangrijkste aanbeveling is om haast te maken met de invoering van een kleiner stembiljet. Het is volgens de Kiesraad tijd om de geplande experimenten sneller en op grotere schaal uit te voeren. Een kleiner stembiljet is beter hanteerbaar voor kiezers en stembureauleden. De raad roept de minister ook op om snel te starten met testen en experimenten voor het elektronisch tellen van stembiljetten.

Meer adviezen aan de minister:

• Maak het wettelijk mogelijk dat stembureaus in noodgevallen het tellen uitstellen tot de volgende dag.
• Pas grote wijzigingen in de Kieswet niet voor het eerst toe bij dubbele verkiezingen of Tweede Kamerverkiezingen.
• Spreek kwaliteitsstandaarden af met gemeenten om bijvoorbeeld de kwaliteit van het papier en de rode potloden te waarborgen.
• Maak in overleg met de minister van Financiën de vrijwilligersvergoeding belastingvrij. Dit om de inzet van vrijwilligers in het verkiezingsproces op peil te houden,

Adviezen aan gemeenten:

• Zie de telling van de stemmen op de verkiezingsdag echt als het begin van het telproces, en presenteer het ook zo. Beperk de eerste telling in het stembureau tot één telling en laat deze zoveel mogelijk over aan een uitgeruste (nieuwe) telploeg.
• Stembureaus hoeven nog geen nieuwe tellingen uit te voeren als er een onverklaard telverschil zit tussen de opkomst en het aantal getelde stembiljetten. Dat kan beter een dag later worden overgelaten aan uitgeruste tellers van de gemeentelijk stembureaus.
• Kies ervoor om aan het einde van de dag van stemming een eerste voorlopige telling bekend te maken, maar benadruk dat het slechts een eerste voorlopige telling is.
• Overweeg om te kiezen voor een centrale stemopneming. De Kieswet eist daarbij alleen dat stembureaus de opkomst (het aantal stempassen, kiezerspassen en volmachten) en de stemmen op lijstniveau tellen. Tellingen op kandidaatsniveau kunnen de volgende dag worden overgelaten aan de gemeentelijk stembureaus.

Eigen ondersteuning

De Kiesraad gaat ook de eigen ondersteuning verbeteren. Bij het tijd informeren van gemeenten en waterschappen en bij het aanleveren én de ondersteuning van de verkiezingssoftware. Deze punten pakt de raad op met gemeenten en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken.

Wetsvoorstel

Het wetsvoorstel dat de kwaliteit van het proces rond verkiezingen moet verbeteren is in behandeling. In de Wet kwaliteitsbevordering uitvoering verkiezingsproces wordt de Kiesraad verantwoordelijk voor de ondersteuning van gemeenten en stembureaus bij het uitvoeren van hun taken. En dus niet meer het ministerie van Binnenlandse Zaken. De Kiesraad krijgt daarbij extra taken en bevoegdheden voor de beoordeling van het correcte verloop van verkiezingen.

Tagged With: bedrijfsvoering, burgerzaken, Kiesraad, verkiezingen Filed Under: Burgerzaken