De overheid kan veel geld besparen door professioneler samen te werken. Op weg dus naar een remedie voor de vaak schizoïde of autistische manier van kennis vormen bij overheden.
– OPINIE – Peter Schuttevaar
Wij Nederlanders zijn onbewust onbekwaam in samenwerken. Het
is onze collectieve blinde vlek! De volksmythe wil dat het gezamenlijke gevecht
tegen het water ons de competenties voor samenwerken in de genen gestanst
heeft. We denken daarom dat het ons komt aanwaaien en doen het er maar een
beetje met de linkerpink bij.
Omdat Nederlandse overheidsdienaren evenzo onbewust
onbekwaam zijn als de rest van Nederland, versterken zij deze blinde vlek. Bij
onze overheid vinden we dan ook een vrolijke zelfoverschatting inzake
samenwerken. In veiligheidshuizen en centra voor jeugd en gezin denken we al
dat we samenwerken door onder eenzelfde dak te gaan huizen. Overheden denken al
dat ze beter met burgers samenwerken door hen in te laten stemmen met
voorgekookte plannen.
Kennis vormen
In mijn boek 'Van denken naar doen in geen stappen', dat nog
dit jaar uitkomt, definieer ik vier samenwerkingscompetenties. Met het aanleren
van deze competenties kan onze overheid de collectieve blinde vlek repareren en
zichzelf tot voorbeeld voor de rest van het volk stellen. Eerder beschreef ik in
het blad Binnenlands Bestuur al zo'n samenwerkingscompetentie, namelijk die van
'uitvoerdersgerichte beleidsvorming'. Hier zal ik een andere competentie
benoemen, namelijk 'kennis vormen'.
Sommige mensen hebben last van een voorbarige
begripsvorming. Zij zien een aap met een telefoon in zijn hand en veronderstellen
meteen dat er zo iets bestaat als een 'apentelefoon'. In psychologische termen
heet zo iemand 'schizoïde'.
Anderen daarentegen, zien duizend keer een hamerkop die aan
een steel vast zit en ontwikkelen nog steeds geen begrip van een hamer. De psychologische
term hiervoor is 'autisme'. Deze extremen doen zich niet alleen voor bij
begripsvorming van individuen, maar ook bij kennisvorming van groepen.
Schizoïde
Zo maakt het Openbaar Ministerie stelselmatig denkfouten bij
het beoordelen van feitenmateriaal en vervalt ze regelmatig in intuïtieve
beoordeling van het gedrag van verdachten. Schizoïde kennisvorming dus!
Daarnaast leert het OM niet of nauwelijks van zijn fouten omdat niemand zich
door ongegronde veroordelingen aangesproken voelt. Autistische kennisvorming
dus! De kennisvorming van het OM is zo op punten schizoïde en op andere punten
autistisch. En dat zijn geen aanbevelingen!
De remedie bestaat er uit dat overheden leren, het midden
tussen schizoïde en autistische kennisvorming op te zoeken. Deze vaardigheid
noem ik 'kennis vormen'. De 'professionele kennisvormer' kan die middenweg op
drie manieren realiseren:
1) Voor ingrijpend beleid mag soms best een degelijk
onderzoek uitgevoerd worden. In de praktijk wordt degelijk onderzoek echter ook
vaak uitgevoerd voor beleid dat nauwelijks enige impact heeft. En omgekeert
blijft degelijkheid helaas vaak achterwege bij beleid dat een grote impact
heeft op vele lagen van de bevolking. De kennisvormer voorkomt dergelijke
onevenwichtigheden. Hij weet de kennisvorming waar nodig systematischer of
juist minder systematisch te laten verlopen.
2) Veel kennis bij overheden is ontijdig. Projectleiders
sleutelen zodanig lang aan projectdocumenten dat de projectpartners afhaken.
Een buurtonderzoek naar draagvlak voor een buurtcentrum sleept zo lang aan dat
het onderzoek een geruchtenstroom op gang brengt die het draagvlak ondermijnt.
De kennisvormer zorgt dat kennis tijdig wordt gevormd en weet de kennisvorming
waar nodig te versnellen of te vertragen.
3) Kennisvorming is een groepsproces. Overheden dienen niet
zozeer een extern onderzoek naar parkeerproblematiek uit te laten voeren als
dat zij mij en mijn buurman activeren om samen tot kennis te komen over de
parkeersituatie in onze buurt. De kennisvormer weet mij en mijn buurman bij de
kennisvorming te betrekken.
Participatie
De professionele kennisvormer zorgt dus dat wordt
samengewerkt in het vormen van tijdige en voldoende degelijke kennis. Dat is
burgerparticipatie zoals het oorspronkelijke bedoeld was, waarbij de burger
niet passief toekijkt, op de laagste trede van de participatieladder, maar
actief deelneemt.
Stel je eens voor hoeveel effectiever en efficiënter de
overheid door zo'n 'professionele kennisvormer' gaat functioneren. Grote
hoeveelheden onderzoeksgeld worden nuttiger besteed en overbodig en onnuttig
beleid wordt vermeden.
Communicatieafdelingen van gemeenten gebruiken
communicatiemethodieken uit het bedrijfsleven die gericht zijn op
imagoversterking. Onbedoeld vergroten ze hiermee de distantie tussen burger en overheid,
versterken ze de ambtelijke en bestuurlijke angst voor het maken van
communicatiefouten en leggen ze de focus op juridische fijnslijperij.
Geld
Mijn advies is daarom, alle medewerkers van de communicatieafdeling tot
professionele kennisvormers om te scholen. Je verkleint dan de kloof tussen
overheid en burger, bespaart onderwijl een hoop geld en dat zonder ook maar één
FTE extra te creëren!
Geef een reactie