Gemeentelijke jaarrekeningen over 2021 zijn niet zo rooskleurig als de buitenkant doet vermoeden. Zo lijkt een overschot van 1,8 miljard euro mooi, maar het geld bleef vaak onbedoeld liggen door uitvoeringsproblemen. Meer dan de helft van de gemeenten wacht bovendien zwaar weer.
Dit meldt BDO Accountants & Adviseurs in de donderdag gepubliceerde Benchmark Nederlandse gemeenten 2023. Voor het vijfde jaar op rij analyseren de deskundigen de laatst gepubliceerde jaarrekeningen. ‘Maar cijfers vertellen nooit het hele verhaal,’ aldus de accountants.
Schijn bedriegt
Het positieve ‘resultaat’ van gemeenten oogt niet slecht, vaak is er juist een tekort aan het einde van de rit. Vergelijkende plaatjes kleuren nu dan ook overwegend groen. Maar daarachter is de werkelijkheid dus niet altijd zo zonnig. Niet voor de tientallen gemeenten waar alsnog officieel een tekort was, maar ook daarbuiten blijkt dat schijn bedriegt.
‘Er is vaker geld over, maar dat is niet per se goed nieuws,’ schrijft Rob Bouman, voorzitter van de branchegroep overheid van BDO. ‘Vaak kon het geld niet uitgegeven worden, omdat het extra geld pas eind 2021 beschikbaar kwam. Ook de coronacrisis, tekorten bij leveranciers en tekorten op de arbeidsmarkt zorgden er voor dat werk bleef liggen.’
Personeelstekort
De arbeidsmarkt blijft ondertussen gespannen, met een aanhoudend hoge vraag naar gemeentepersoneel. BDO omschrijft dit als een ‘steeds groter wordende uitdaging’ en schetst de gevolgen voor de werkvloer. ‘Dat maakt het voor gemeenten al lastig om de reguliere taken uit te voeren, laat staan de vele nieuwe opgaven die op ze afkomen.’
Financieel heerst nu relatieve rust. ‘De afgelopen jaren leek de financiële positie voor veel gemeenten onhoudbaar te worden. Bij veel gemeenten liepen de tekorten op en het openbaar bestuur verschraalde. Geld is op dit moment een minder groot probleem.’
Rampjaar 2026
Dat laatste geldt alleen niet voor lang, want 2026 dreigt volgens gemeenten een rampjaar te worden. Het kabinet heeft de onrust over het ‘financiële ravijn’ nog niet weggenomen.
Het BDO-rapport bevestigt dat er zwaar weer op komst is: meer dan de helft van de gemeenten koerst aan op een tekort in 2026. ‘Onwenselijk,’ vindt Bouman gelet op de gemeenterol bij onder meer de energietransitie. ‘Juist nu is er visie nodig.’
“‘Juist nu is er visie nodig.’”
Bij alle kabinetten Rutte ontbreekt visie. Hoeft u zich niet over te verbazen, Rutte heeft zelf gezegd dat je voor visie naar de opticien moet.
Wat gaat er op het ogenblik nog wel goed in Nederland?