De rijksoverheid ‘weet niet goed welke taken de gemeenten uitvoeren, hoeveel geld ze daarvoor krijgen, of ze de taken goed uitvoeren, en wat ze eraan uitgeven’. Dat schrijft de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in een nieuw advies.
De blinde vlekken zijn een bron van frustratie voor Rijk en gemeenten, zo stelt de ROB in het rapport Afrekenen met disbalans. Naast gebrekkig inzicht is er sprake van onvoldoende evenwicht tussen taken, bevoegdheden en middelen van gemeenten, aldus het adviesorgaan.
Overzicht nodig
‘Beide bestuurslagen kunnen daardoor te weinig sturen op een doeltreffende en doelmatige uitvoering van de taken die de wetgever aan gemeenten heeft opgedragen. Dat leidt tot frictie tussen deze bestuurslagen,’ aldus de ROB. Zo lopen de spanningen op over het naderende financiële ravijn waar gemeenten tegen te hoop lopen.
De wetgever zou nu eerst moeten zorgen voor een ‘duidelijk en volledig overzicht van de medebewindstaken van de gemeenten, van de ambities die hij hierbij heeft en van de bevoegdheden en budgetten die hij daarvoor aan de gemeenten geeft’. Vervolgens moeten die ambities van het Rijk in lijn worden gebracht met onder meer de financiering van gemeenten.
Grote afstand
‘Gemeenten geven aan dat ze te weinig geld krijgen voor hun taken en dat, mede daardoor, hun financiële positie slecht is. De ministers schrijven dat de gemeentelijke financiën er goed voor staan en dat de financiële positie van de gemeenten zelfs verbetert, maar dat het de gemeenten soms ontbreekt aan uitvoeringskracht,’ zo beschrijft de ROB de uiteenlopende standpunten.
‘Beide bestuurslagen belichten hiermee (slechts) een deel van de bestaande praktijk; het toont de grote afstand en het onbegrip tussen de ministers en de gemeenten als het gaat over de bestuurlijke en financiële verhoudingen.’
Brede disbalans
De disbalans doet zich voor op tal van terreinen, zo beschrijft de ROB in het rapport. Bijvoorbeeld de jeugdzorg, veiligheidsregio’s en onderwijshuisvesting. ‘Van disbalans tussen de (medebewinds-)taken, bevoegdheden en middelen van de gemeenten hebben niet alleen de gemeenten last. Ook voor het Rijk
levert dat problemen op,’ benadrukt de ROB.
Zo ondervindt het kabinet moeite als het gaat om de lokale klimaattaken. ‘Daar zit de disbalans in de informatie die de minister daarover krijgt van de gemeenten, over zowel het presteren als de kosten daarvan. Die informatie is voor de minister niet toereikend om daarover democratisch verantwoording af te kunnen leggen.’
Kamerdebat woensdag
Woensdag debatteert de Tweede Kamer over gemeentefinanciën. De VNG heeft burgemeesters en wethouders opgeroepen om op de tribune te gaan zitten tijdens het debat.
Geef een reactie