Innovatie volgens een vragenlijstje? Er zijn zeven factoren die het innovatievermogen van gemeenten beïnvloeden.
– COLUMN – Michiel Louweret
Onlangs ontving ik van een gemeente het verzoek om een voorstel te doen voor een onderzoek naar het vermogen om ICT-innovaties te realiseren. Dit onderzoek moest snel gebeuren en een eenduidig advies opleveren. En of mijn collega's en ik zelf de medewerkers niet wilde belasten. Het management kon ons van alle informatie voorzien.
Nu hebben gemeenten alle reden om te innoveren. En om hun vermogen daartoe te versterken. Het NUP is van alle redenen niet de minste. ICT blijft een lastig onderwerp. Bestuurders en managers neigen er nog steeds toe om de vingers niet te branden aan techniek. Dat is kwalijk. Innovatie is immers spannend, frustrerend, uitdagend, sprankelend en ergerniswekkend. De aanleiding tot de scan is daarom begrijpelijk, de beperking niet.
Dit zijn, volgens ons, zeven factoren die het innovatievermogen van gemeenten beïnvloeden:
1. Dragen bestuurders, (top)managers en ‘ambassadeurs’ (leidende coalitie) een aansprekende visie uit voor de toekomst van de organisatie? Deze visie leidt de geplande innovaties: de wereld zoals beschreven in beleidsnota’s en strategische plannen. Visie moet je doen. Als besluitvorming consequent is en voorspelbaar, dan geeft het steun aan het innovatievermogen. Als bestuur alleen praat over bezuinigingen en minder ambtenaren, verwacht dan niet te veel van geplande innovaties!
2. Dragen de geplande innovaties bij aan de realisatie van de beleidsprioriteiten van de gemeente? Dit is de bekende urgentie. De leidende coalitie heeft belang bij het succes van innovaties.
3. Bestuurt de gemeente innovaties in samenhang? Dit betreft de samenhang tussen de innovaties (programmasturing) en de aanpak van de afzonderlijke innovaties. Management doet er omwille van de beheersbaarheid verstandig aan geplande innovatieprocessen op een uniforme wijze aan te sturen. Dit mag echter niet doorschieten in bureaucratie.
4. Stellen bestuur en management–ook in de huidige tijd- voldoende bedrijfsmiddelen beschikbaar voor het initiëren, uitvoeren, in gebruik nemen en beheren van ICT-innovaties? Een innovatieve gemeente organiseert expertise om nieuwe ontwikkelingen te signaleren (kraaiennest), om (voorzienbare) valkuilen te vermijden, om sluitende afspraken met externe leveranciers te maken en om expertise met andere organisaties te mobiliseren (samenwerking). Als u bij het lezen van de inleiding dacht: ‘NUP?’ dan is het kraaiennest van uw gemeente onder de maat!
5. Worden medewerkers uitgedaagd en in de gelegenheid gesteld om bij te dragen aan en initiatief te nemen tot kleinschalige ICT-innovaties (denk ook aan de inzet van social media en procesverbetering)? Als we de moeizame discussies lezen over het gebruik Twitter, dan is het nog slecht gesteld met het innovatievermogen. Innovatie maakt gebruik van de kracht medewerkers. Bestuur en management cultiveren een omgeving die eigen initiatief prikkelt en bureaucratische belemmeringen beperkt. Mensen krijgen dan plezier in vernieuwing. Wij noemen dit de onderstroom van de organisatie. De onderstroom zorgt voor ongeplande innovaties.
6. Stroomt kennis door de gemeente? Nieuwe ideeën ontstaan als mensen elkaar ontmoeten, verschillende ervaringen en denkbeelden versmelten en ruimte ontstaat voor creativiteit en out of the box denken. Innovatieve gemeenten creëren horizontale arrangementen (vrijplaatsen dwars op de bestaande hiërarchie). Dit kan op veel verschillende manieren geschieden. Dit werkt overigens alleen als de eerste factor voldoende is georganiseerd.
7. Haalt de gemeente externe denkbeelden ‘naar binnen’? Innovatie is (primair) bedoeld om de dienstverlening te verbeteren (externe oriëntatie). Dit betekent dat het ketenpartners en cliënten van de gemeente het uiteindelijke succes van ICT-innovaties bepalen. Bestuurders en managers constateren dat de uitdagingen van de 21e eeuw samenwerking met andere gemeenten verlangen (co-creatie). De laatste factor betreft daarom de houding van de gemeente jegens derden:
Vragenlijst
Innovatie is mensenwerk. Het ontwikkelen van het innovatievermogen doe je niet ‘van buitenaf’, met een vragenlijstje van een extern adviseur. Dat kunnen professionals in de organisatie doen. Wie kan er anders zorgen voor visie, urgentie, samenhang, middelen, ruimte, kennis en externe steun? De vraag van de gemeente was illustrerend voor haar probleem.
Geef een reactie