Voor veel sociale problemen bestaat inmiddels een meldpunt. Maar is dat de beste weg om ergernissen te adresseren en aan te pakken? Een VNG-essay biedt stof tot nadenken, en meldt hoe het anders kan.
Een meldpunt is een beproefde route voor het doorgeven van zorgen en irritaties – en voor het opstarten van gemeentelijke hulp. Inwoners, professionals en lokale overheden krijgen dagelijks met nieuwe meldingen te maken. Bijvoorbeeld bij vermoedens van kindermishandeling of huiselijk geweld, verward gedrag en andere vormen van overlast. Veel van deze sociale problemen kennen een speciaal meldpunt. Maar werken deze zoals beoogd? Wat betekenen al die meldingen en de opvolging hiervan voor betrokkenen? Dus voor de melder zelf en degenen die het betreft, maar ook voor omstanders en professionals.
Meldpunten onder de loep
De makke van meldpunten reflecteert kritisch op de toenemende neiging om sociale problemen langs deze weg aan te pakken, aldus de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) over het eind juni gepubliceerde essay. Het stuk verwoordt niet een formeel standpunt van de koepelorganisatie, maar is bedoeld ‘voor bezinning, reflectie en discussie’ tijdens de zomerperiode.
In het document wordt de toename van het aantal meldingen en meldpunten onder de loep gehouden. Dat doen de auteurs om twee redenen. ‘Enerzijds speelt de effectiviteitsvraag: slagen we er met de toegenomen meldingen ook in om het achterliggend doel – de aanpak van geweld, onveiligheid, overlast en verkommering – te realiseren? Leidt het aantal meldingen in de praktijk tot vermindering van het aantal overlastgevallen en mishandelingen, of op zijn minst tot een in de ogen van melder en gemelde vruchtbaardere aanpak ervan?’
Anderzijds speelt ‘een normativiteitsvraag’, die de schrijvers op tafel leggen. ‘In hoeverre is de toename van meldingen en meldpunten iets dat we als samenleving willen? Past het bijvoorbeeld in de ethiek van professionals én inwoners om ongemakkelijke situaties extern te melden, soms zonder er zelf eerst op af te stappen?’
Effecten van meldpunten
De mogelijkheid van een melding is bedoeld om inwoners in kwetsbare omstandigheden te helpen en omstanders met zorgen of ergernissen een aanspreekpunt te bieden. Toch lijkt deze oplossing, aldus de opstellers van het essay, onbedoeld te verworden tot iets dat samenleven en samen oplossen juist bemoeilijkt. ‘Meldpunten kunnen al met al een gevoel van schijnveiligheid creëren. Het is bedoeld om handelingsperspectief te bieden, maar het leidt in de praktijk vaak eerder tot handelingsverlegenheid.’
Het essay beschrijft ook de negatieve bijeffecten die op de loer liggen. Zo kunnen cliënten van hulpverleners zich ‘verraden voelen’, wat hun vertrouwensrelaties onder druk zet. Denk verder aan overbelasting van het meldsysteem en wachtlijsten of gebrekkige opvolging daardoor. En aan inwoners die niet meer op elkaar af durven te stappen voor het bespreken van de situatie. Ergernissen worden zo gemakkelijk alleen nog anoniem en op afstand gemeld. Een andere punt zijn onterechte meldingen, die veel onnodige stress of zorgen teweeg kunnen brengen.
‘Andere oriëntatie nodig’
Het essay neemt verschillende praktijkvoorbeelden door, om ten slotte te beschrijven hoe het anders kan. Er zou een ‘fundamenteel andere oriëntatie’ nodig zijn. ‘De makke van meldpunten, zeker zoals ze nu zijn georganiseerd, is dat ze serieuze en minder serieuze problemen buiten de gewone, vanzelfsprekende relaties van inwoners en reguliere professionals plaatsen.’ De meldpunten staan, in plaats daarvan, in het teken van dossieropbouw met als dreiging een formele melding, en alle negatieve consequenties van dien voor alle betrokkenen.
Volgens de auteurs kan de werkvorm ‘u meldt, wij gaan ervoor zorgen’ daarom beter plaatsmaken voor de vraag: ‘hoe kunnen we een veilig klimaat creëren waarin mensen zelf, onderling of met deskundige hulp, hun problemen en ergernissen aan de orde stellen en daarvan leren?’
Geef een reactie