Door een voorgestelde wijziging van de Kieswet ontstaat de mogelijkheid om een stem uit te brengen op de kandidatenlijst van een partij óf om te stemmen op een specifieke kandidaat. De VNG en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) reageren overwegend positief op het wetsvoorstel ‘Met één stem meer keus’. Wel zijn er zorgen over de uitvoeringslast in de organisatie.
Door het wetsvoorstel kunnen kandidaten die lager op een kieslijst staan, maar veel ‘kandidaatsstemmen’ (voorkeurstemmen) kregen, in de meeste gevallen sneller worden verkozen dan nu het geval is. Er is dus meer kans op een voorkeurszetel. Daarnaast biedt dit systeem mensen die geen uitgesproken voorkeur voor een kandidaat hebben de mogelijkheid om de lijstvolgorde te onderschrijven die de partij van hun keuze opstelde.
De VNG en de NVVB zijn beiden positief gestemd over het voorstel, zo schrijven ze in een gezamenlijke brief. Wel vragen de partijen om ‘een zorgvuldige invulling.’
‘Verzwaring van de uitvoeringslast’
Ze schrijven voorstander te zijn van het zo snel mogelijk invoeren van het nieuwe stelsel, met één landelijke kandidatenlijst bij de Tweede Kamerverkiezingen en waar dit van toepassing is bij de Provinciale Statenverkiezingen. Volgens de partijen verlicht dit de administratieve last voor de deelnemende politieke partijen.
Het wetsvoorstel schrijft ook voor dat het aantal ondersteuningsverklaringen dat nieuwe partijen moeten verzamelen om aan de verkiezing mee te kunnen doen wordt verhoogd. Dat betekent volgens de VNG en NVVB wel een verzwaring van de uitvoeringslast. De partijen stellen dan ook voor om de tijd voor het afgeven van de verklaringen te verruimen van 2 naar 4 weken. ‘Deze verzwaring van de uitvoeringslast kan overigens voorkomen worden door het proces van kandidaatstelling te digitaliseren.’
Invoeren nieuw stembiljet versnellen
De invoering van het nieuwe stelsel heeft ook een koppeling met het nieuwe, kleinere stembiljet waar De Jonge recent een experiment voor aankondigde in 5 gemeenten. De organisaties pleiten voor een versnelde opschaling bij positieve resultaten. ‘Afhankelijk ook hiervan kan dan bepaald worden wanneer het nieuwe kiesstelsel landelijk wordt ingevoerd.’ De twee partijen benadrukken opnieuw het belang van het elektronisch tellen van de nieuwe biljetten. ‘Het invoeren van dit elektronisch tellen zal ons inziens daadwerkelijk bijdragen aan de verlichting van de uitvoeringslast voor gemeenten. Ook voor de kandidaatstellingsprocedure dringen wij aan op verdere digitalisering.’
Communicatie, monitoren en evaluatie
Een nieuw stelsel betekent volgens de VNG en NVVB ook dat goede informatieve en intensieve communicatie voor alle betrokkenen nodig is. Ook vragen ze in hun brief aandacht voor een degelijke monitoring en evaluatie van de invoering van het stelsel en de effecten van het nieuwe stelsel. ‘Niet alleen de inhoudelijke doelen en effecten moeten worden onderzocht, maar ook de betekenis voor de uitvoering. Brengen de nieuwe regels extra werk en daarmee kosten voor de organisatie van de verkiezingen met zich mee?’
Zo worden er bijvoorbeeld verschillende kleine voorkeurdrempels voor de verschillende verkiezingen ingevoerd. Om als kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen te worden gekozen, zijn er bijvoorbeeld 2 verschillende drempels. Voor gemeenteraden met 19 of meer zetels is dit 2 procent van de kiesdeler en voor gemeenteraden met minder dan 19 zetels is dat een drempel van 4 procent van de kiesdeler.
Uitvoering onder druk
Dat de organisatie van het verkiezingsproces onder druk staat, is al langer duidelijk. Zo is voor een goede uitvoering van de nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen structureel extra capaciteit en expertise nodig, vooral bij gemeenten en stembureaus. Dat concludeerde de Kiesraad recent nog in een evaluatie van de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen. Ook is voor gemeenten meer tijd om de stemmen te tellen gewenst.
Geef een reactie