Een verplichte wethouderstoets is voorlopig van de baan. Het kabinet trekt het voorstel daartoe in vanwege een zeer kritisch advies van de Raad van State. Dat schrijft demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer.
‘De Raad van State heeft fundamentele kritiek op zowel de inhoud als de wettelijke vormgeving van de risicoanalyse,’ aldus de bewindsvrouw in haar brief. ‘Ik meen dat deze kritiek enkel is te adresseren door een integrale herziening van de wettelijke regeling, waarin veel meer in de wet zelf zal moeten worden geregeld.’ Dat zou onhaalbaar zijn om nog vóór de raadsverkiezingen van maart 2022 te regelen.
Oproep Kamer
Afgelopen juni besloot het kabinet de verplichte, uniforme wethouderstoets door te zetten. Deze zou als nota van wijziging deel moeten uitmaken van de Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur, die al sinds vorig jaar zomer bij de Tweede Kamer ligt. De Kamer zelf had de minister tot een wettelijk verplichte screening opgeroepen.
Vernietigend commentaar
Het vernietigende commentaar dat de wethouderstoets voorlopig de das omdoet, is nog niet beschikbaar als openbaar stuk. Ollongren ontving het advies op 3 november. Inhoudelijk vat ze de kritiek in haar brief samen: ‘De voorgestelde wettelijke regeling staat volgens de RvS op gespannen voet met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (artikel 10 Grondwet) en, in samenhang daarmee, het legaliteitsbeginsel en de rechtszekerheid.’
Het hoogste adviesorgaan van de regering merkte daarbij op dat de wijzigingsnota een risico op ‘verdere vertraging’ met zich mee zou brengen. De minister ziet dat ook. ‘Dit afwegende heb ik besloten af te zien van het indienen van de nota van wijziging,’ schrijft Ollongren.
Alsnog verankeren
Wat de minister betreft betekent het uitstel géén afstel. ‘Ik zal de voorbereiding van een nieuw, zelfstandig wetsvoorstel ter hand nemen, zodat een risicoanalyse voor wethouders uiteindelijk toch wettelijk kan worden verankerd, zij het niet voor de aankomende gemeenteraadsverkiezingen.’
Voor nu verzoekt de minister de Kamer het aanhangige wetsvoorstel verder te behandelen, dus zonder de wethouderstoets die het kabinet met de steun van koepelorganisaties van burgemeesters en wethouders voor ogen had. De regering wil ‘al het mogelijke doen’ om dit voorstel nog voor 1 april 2022 door beide Kamers te loodsen.
VOG wel verplicht?
Als het kabinet daarin slaagt, komt er in plaats van de gemeentelijke screening wel een verplichting voor nieuwe wethouders om een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te kunnen overleggen. Deze eis is opgenomen in het oorspronkelijke wetsvoorstel, waar de Raad van State eerder geen enkel bezwaar tegen had.
De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden was tegen de verplichte toets en steunt evenmin de VOG als ‘benoembaarheidsvereiste’. In de ogen van deze koepelorganisatie is de toetsing van nieuwe wethouders vooral een lokale aangelegenheid, waarbij bemoeienis vanuit Den Haag niet nodig is.
Vind dat alle leden openbare
bestuurslichamen zoals
Leden Provincieale Staten, Gem.
raad incl B & W, Bestuurders
van Waterschappen enz. ten-
minste bij voor aanvaarding van
hunfunctie een recente VOG moeten
kunnen overleggen en dat deze VOG
jaarlijks moet worden aangevraagd.
Stom een dergelijke toets niet uit te gaan voeren. Nu zitten we met wethouders die niets van de wet kennen en die wetsregels afdoen als persoonlijke meningen van individuele burgers, en de gemeenten gaan gewoon door met onwettig handelen…..