Hoe betrek je de inwoners bij de beleidsvorming in je gemeente? Het is een vraag die binnen de muren van Nederlandse gemeentehuizen relatief veel gesteld wordt. De sleutel ligt wellicht in IJsland.
Onderzoeken en enquêtes genoeg om het te bewijzen: de behoefte van inwoners om daadwerkelijk betrokken te zijn bij de beleidsvorming van hun – lokale – bestuur, matcht niet met de mogelijkheden om ook echt invloed te kunnen hebben. Best vreemd in een tijd waarin je op allerlei sociale mediaplatforms in no time over van alles en nog wat je mening kunt delen.
Koos Steenbergen, beleidsmedewerker Democratie en Burgerschap bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), weet dat er hier en daar lokale initiatieven zijn waarbij technologie wordt ingezet voor burgerbetrokkenheid, maar een breed gedragen participatietool voor overheden is er nog niet. “Vorig jaar presenteerde Tilburg University een onderzoek over e-democratie in binnen- en buitenland. Daar kwam onder meer uit naar voren dat ons land nog niet erg ver is met de koppeling digitalisering en burgerparticipatie. Op dat punt mag van de rijksoverheid meer inspanning worden verwacht. Die handschoen hebben we dan ook opgepakt.”
Van iedereen
BZK zocht daartoe samenwerking met het Netwerk Democratie en Waag Society. “Ook zijn wij aangehaakt bij D-CENT (Decentralised Citizens ENgagement Technologies), een project gefinancierd vanuit de Europese Unie. D-Cent houdt zich bezig met digitale democratische innovatie en de ontwikkeling van e-democratietools. Het is belangrijk om dit als overheid op te pakken en niet over te laten aan de markt. D-CENT gebruikt voor de applicaties alleen open source software – waardoor het van iedereen is – en waakt over de privacy van gegevens. Dat is een groot verschil met commerciële partijen voor wie gegevens vaak een product zijn waarmee zij geld kunnen verdienen. Bovendien kunnen overheden niet overgenomen worden door een partij die misschien andere plannen heeft met het fenomeen burgerparticipatie.”
Gestructureerd proces
Concreet is Steenbergen met zijn collega Koujin Sabir bezig met het vertalen van de tool Your Priorities naar de Nederlandse context. “Deze e-participatietool is ontwikkeld in IJsland. Daar, maar ook in Estland, zijn ze veel verder met e-democratie dan wij. Dat heeft te maken met de bestuurlijke crises die die landen gekend hebben, waardoor de noodzaak om de burgers erbij te houden groot was.” Your Priorities is een webtoepassing waarmee inwoners relatief eenvoudig kunnen meepraten over beleidskwesties. De Citizens Foundation, de ontwikkelaar van de tool, zegt het zo: Your Priorities ondersteunt mensen om met één stem te spreken en zich rondom ideeën gezamenlijk te organiseren.
Steenbergen: “Het mooie van deze tool is dat het geen discussieplatform is waarop je eindeloos met elkaar kunt argumenteren. De tool zorgt voor een gestructureerd proces vanaf het indienen van een idee, via het voor of tegen stemmen en het geven van argumenten, via het in kaart brengen van prioriteiten, naar de uiteindelijke besluitvorming Ook worden er in het kader van dit traject nog twee tools vertaald: één gericht op agenderen en één op participatief begroten.”
Beleidsvraagstukken
In IJsland heeft de directe democratie, met behulp van e-democratie, geholpen om de economische crisis te boven te komen. En vooral om het daaraan gepaard gaande verlies van vertrouwen bij de burgers in de overheid grotendeels te herstellen. Maar er is geen crisis voor nodig om e-democratie in te zetten voor de Nederlandse gemeenten. Steenbergen: “Politiek hete hangijzers kunnen zeker onderwerpen zijn waarvoor je e-participatie kunt inzetten. Maar denk ook aan onderwerpen als wel of niet een vuurwerkverbod. Of – op wijkniveau – zijn er genoeg afvalpunten? Daar willen wij de gemeenten over horen. Wat voor concrete beleidsvraagstukken zouden zij geschikt vinden? Hoe kunnen we Your Priorities zo doorontwikkelen dat het een bruikbare tool wordt voor Nederlandse gemeenten?”
Input leveren
“Graag willen wij hier het gesprek over aangaan. Als Binnenlandse Zaken zijn wij verantwoordelijk voor het democratisch stelsel. Wij denken dat het inzetten van e-democratie een positieve verbreding is van het instrumentarium, naast initiatieven als de Burgerbegroting en de Burgertop. Ook kan het bijdragen aan het bouwen en bevorderen van vertrouwen tussen burgers en overheid. Als BZK hebben wij daarin slechts een faciliterende rol. De gemeenten moeten vooral zelf input leveren. Wat zijn geschikte beleidsvragen voor een e-democratietool, welke weerstanden zijn er (zoals privacy), wat leren we van elkaar? Het komende jaar organiseren we met behulp van de Pilotstarter verschillende sessies waarin wij met elkaar aan de slag gaan. Stip op de horizon is een tool die gebruiksklaar is voor alle Nederlandse gemeenten. Wie doet en denkt er mee?”
In het kader van de Digitale Agenda 2020 is dit artikel onderdeel van een serie waarin gemeenten/organisaties vertellen over hoe zij denken over, en samen met andere gemeenten aan de slag gaan met, innoveren in dienstverlening en informatievoorziening. De Pilotstarter is het digitale platform voor het delen van en samenwerken aan ideeën om de gemeentelijke informatievoorziening te vernieuwen.
Geef een reactie