Het coronavirus trekt een zware wissel op ons dagelijks leven en het politieke leven op het gemeentehuis. We mogen niet meer ‘zomaar’ vergaderen in de raadzaal. Een speciale noodwet zal voor de meeste gemeenten uitkomst bieden. Kunnen inwoners straks overal en altijd meekijken met de raad?
Natuurlijk is het uitgangspunt voor gemeenteraden om zich te houden aan de richtlijnen die gezondheidsrisico’s zoveel mogelijk voorkomen. Daarbij vervullen raadsleden een voorbeeldfunctie. Dus extra zorgvuldig omgaan met de huidige richtlijnen is voor hen zeker een must.
Wat mag wel en niet?
Na de eerste maatregelen begin maart ontstaat er een hele discussie over wat dan wel of niet zou mogen met raadsvergaderingen. Niet iedereen blijkt de inhoud van de Gemeentewet echt op het netvlies te hebben en sommigen lijken die wet ineens minder relevant te vinden. De Gemeentewet laat echter veel toe waarmee je een heel eind kunt komen.
Gelukkig merk ik dat meerderen terecht Artikel 20 uit de Gemeentewet aanhalen. Hier staat dat de raad alleen besluiten mag nemen in een raadsvergadering waar minstens de helft bij aanwezig is. Maar als dat niet het geval is, kan de raad minimaal 24 uur later vergaderen zonder het verplichte minimum. Het lijkt me niet raadzaam om dat elke keer te doen, maar voor een keer kan het prima.
Noodwet
Een enkele gemeente wil per se half maart vergaderen, terwijl de meerderheid in het land even pas op de plaats maakt. Bodegraven vergadert met een enkel raadslid in de raadzaal, de burgemeester en de griffier. Of dat nu een goed voorbeeld is om over te nemen? Lijkt mij niet en ik heb het verder ook niet voorbij zien komen. Enkele gemeenten lukt het om een digitaal vergaderprogramma te koppelen aan de vergaderagenda van de raad. Op de website is te zien dat raadsleden deelnemen aan het debat, maar nog geen raadsbesluiten nemen. Men wacht blijkbaar netjes af totdat de noodwet geldt.
De Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming, die zeer binnenkort in werking treedt, biedt extra ruimte voor de gemeenteraad om toch te kunnen besluiten. Raadsleden kunnen dan vanuit huis, zichtbaar op de gemeentelijke website deelnemen aan de raadsbesluiten. De uitdaging is dan nog wel om inwoners toch enigszins mee te laten doen in de voorbereiding.
Na de zomer
Essentieel is de vraag of het over onderwerpen gaat die politiek gevoelig liggen en waar (veel) inwoners wat van zullen vinden. Raadsvoorstellen waar iedereen, ook inwoners, het wel over eens is kunnen nu prima aan bod komen zo zonder publiek. ‘Grote’ onderwerpen waarbij meerdere belangen spelen kunnen beter na de zomer met publiek worden besproken. De invoering van de Omgevingswet is al verschoven, dus kan dit bijvoorbeeld prima pas na de zomer in de raad. Tenminste, als vergaderen met publiek dan weer kan.
Na de crisis
En wat na deze crisis? Nemen dan nog steeds alle raadsleden voor iedereen zichtbaar de besluiten? Niet in alle raadzalen zijn nu nog camera’s. En voor het publiek geldt dat nog lang niet iedereen toegang heeft tot de digitale wereld. We gaan zien welke creatieve oplossingen er allemaal bedacht gaan worden.
In ieder geval zal menig gemeenteraad nu het nut van online uitzending wel gaan inzien. Na de coronacrisis zorgt men er dan wellicht toch maar voor dat inwoners altijd thuis mee kunnen kijken. Net zoals mijn 91-jarige moeder nu wel overstag is gegaan om mijn oude iPad toch te gaan gebruiken. Het zijn bijzondere tijden…
Els Boers is interim-griffier en adviseur voor lokaal bestuur.
Beste Alain, Goed van je te horen, dat betekent vast dat je in goede gezondheid verkeert.
Inmiddels heb ik ook begrepen dat het nog bekrachtigd moest worden al vergadert menig raadslid toch al wel digitaal. Alleen echte besluiten worden pas komende week in meerdere gemeenteraden digitaal genomen heb ik inmiddels begrepen. De combi fysiek en digitaal kan niet, heb ik inmiddels ook begrepen. Mijn advies zou zijn, als de combi toch gemaakt wordt, de raadsleden die fysiek bijeen zijn deel te laten nemen aan de groep digitale deelnemers. Je kan elkaar dan lijflijk zien en digitaal ziet iedereen je ook. Groet en hele fijne Paasdagen en blijf vooral gezond, Els Boers (Krachtig Lokaal Bestuur)
ps. zelf regel ik ook een tijdelijke aanvulling RvO, wel zo netjes maar niet persé noodzakelijk.
Beste Els,
In Ede wil het presidium niet eens wachten wat de uitslag van de eerste kamer zal zijn. Er zijn twee fracties die niet fysiek willen vergaderen. Motivatie is om eerst het besluit van de eerste kamer af te wachten en vanwege gezondheidsrisico (longziekte) van een eenmansfractie. Daarnaast geven wij telkens aan de burgers door vooral thuis te blijven etc. Toch geeft de meerderheid aan fysiek in beperkte aantal te willen vergaderen. Er worden, wanneer het besluit van de eerste kamer is genomen om digitaal besluit mogelijk te maken, bewust twee fracties buitengesloten. Ik vind dat echt heel erg. Ik vind dit misbruik maken van de democratie. Wel kunnen burgers meekijken met de vergaderingen. Wat is uw reactie hierop?
Beste Ellen,
Gelukkig zal de 1ste Kamer de wet echt wel goedkeuren en deze is dan direct, dus vandaag al, geldig. Zoals jezelf al aangeeft digitaal kan en is zeker aan te bevelen in deze tijden. Een combinatie van fysiek en digitaal staat niet in de wet, maar is wellicht wel degelijk een optie. De wet verbiedt het niet, dus voor Ede is dat misschien ook de beste weg, net zoals we dat in Montferland ook aan het onderzoeken zijn.
Succes en groeten, Els Boers
Beste Els,
Op twee punten zit je ernaast:
– je schrijft op 7 april dat de wet direct na aanvaarding door de Eerste Kamer in werking zal treden. dat is niet juist, al was het alleen maar omdat de Koning de wet vervolgens nog moest bekrachtigen en de minister moest contrasigneren; dat is op 8 april gebeurd. de wet bepaalt voorts dat inwerkingtreding plaatsvindt onmiddellijk na de publicatie in het Staatsblad. en dat is vandaag, donderdag 9 april gebeurd, zie Staatsblad nr. 113. op 7 en 8 april was de wet dus nog niet van kracht.
– de combinatie van fysieke en digitale vergadering is niet mogelijk. bij het opstellen van het wetsvoorstel hebben we ter verduidelijking bewust voor de formulering gekozen dat ieder lid “afzonderlijk” toegang moet hebben tot de digitale vergadering. Dat de Gemeentewet die combinatie niet letterlijk verbiedt, is niet zo vreemd. de Gemeentewet kent amper expliciete verboden, maar moet naast de letterlijke tekst ook wetshistorisch, systematisch en teleologisch (doelgericht) worden geïnterpreteerd; staatsrecht zit anders in elkaar dan strafrecht, wil ik maar zeggen 😉
Met vriendelijke groet,
Alain Krijnen (BZK)
Beste Els,
Misschien heb je het al vernomen maar gisteren, 7 mei, hadden we voor het eerst een digitale raadsvergadering. Eindelijk. Ook de andere raadsleden waren er blij mee. En het ging prima, dus Het kan prima met een beetje wil van allemaal!
Groetjes,
Ellen