Nu het kabinet is gevallen, loopt de wet om asielzoekers over het land te spreiden waarschijnlijk vertraging op. Gemeenten maken zich daar grote zorgen over. Er was veel kritiek op de Spreidingswet, maar geeft wel houvast, duidelijkheid en een stok achter de deur’. Ook volgens de VNG is een wet en regie vanuit het Rijk nodig voor meer draagvlak onder gemeenten om asielzoekers op te vangen. Aanpassing van de wet is wel ‘noodzakelijk’.
Eindhoven noemt het mogelijke uitstel ‘zeer onwenselijk’. ‘De asielopgave blijft de aankomende jaren groot. Hoewel de Spreidingswet niet perfect is, helpt deze bij sommige gemeenten als stok achter de deur.’ Volgens Rhenen moet bij uitstel ’er dan wederom op basis van vrijwilligheid asielzoekers worden gehuisvest. Gebleken is dat dit tot veel discussies leidt en dat er onvoldoende plekken zijn.’
Onwenselijk
Hilversum ‘zou uitstel erg jammer vinden, aangezien gemeenten duidelijkheid nodig hebben’. Veenendaal noemt de wet noodzakelijk, en uitstel is daarom ‘zeer onwenselijk’, en voor De Fryske Marren zou uitstel ‘een kwalijke zaak’ zijn.
Ook Almere is kritisch. Wethouder Froukje de Jonge (asiel) noemt uitstel van de wet jammer. ‘De huidige realiteit is dat problemen en oplossingen onevenwichtig verdeeld worden over Nederland. Almere vangt relatief veel vluchtelingen op. Doel van de Spreidingswet is het eerlijker verdelen van asielzoekers over het hele land. De wet niet behandelen is in dit geval geen oplossing.’
Desastreus
‘Uitstel van de wet is desastreus voor het oplossen van het asielvraagstuk,’ zegt burgemeester Hans Broekhuizen van de gemeente Twenterand. Volgens hem hebben gemeenten, staatssecretaris Van der Burg en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in de afgelopen twee jaar geprobeerd de problemen in de opvang op te lossen.
‘Een deel van het verhaal was dat de regering met een werkbare wet zou komen. Die was er min of meer. De Spreidingswet was niet perfect, maar iets is beter dan niets. Het gaf houvast, je weet waar je aan toe bent en wat je moet doen. Dat houvast wordt nu weggeslagen. Met verkiezingen, de formatie en een nieuw bewindspersoon zijn we zo 1,5 jaar verder.’
Wrang
Broekhuizen verwacht dat de meeste gemeenten hun opvangplannen wel doorzetten. ‘Gemeenten gaan het oplossen, terwijl het kabinet en de Tweede Kamer niet thuisgeven. Dat is wrang, want het probleem is veroorzaakt door de landelijke politiek.’
Tegelijk zullen er ook gemeenten zijn die voorlopig niets doen, vreest Broekhuizen. ‘Gemeenten die sowieso niet genegen waren om veel te doen en wachtten op de wet, staan nu niet te trappelen om vrijwillig iets te gaan doen. Ik ben teleurgesteld in hoe het kabinet en de Kamer opereren. De oplossing komt niet uit Den Haag, maar van de gemeenten. Dat ik die conclusie moet trekken, is zeer spijtig.’
Uitstel opvang
Als de wet inderdaad vertraging oploopt, wil de gemeente Beverwijk voorlopig geen asielzoekers opvangen. ‘In Beverwijk kan pas een asielzoekerscentrum komen als de Spreidingswet door de Eerste én Tweede Kamer is goedgekeurd. Als de wet wordt uitgesteld, betekent dit ook uitstel voor de opvang van asielzoekers,’ laat de gemeente weten.
De Noord-Hollandse gemeente sprak met buurgemeenten af om de opvang van asielzoekers samen te verdelen. De regio Kennemerland zou in totaal iets meer dan 2100 opvangplekken zoeken, waarvan 160 in Beverwijk. De gemeenteraad stemde ermee in, met de voorwaarde dat het plan pas wordt uitgevoerd als de Spreidingswet zou ingaan. ‘Als gemeente willen wij graag duidelijkheid over hoe het Rijk wil omgaan met de asielkwestie en welke taak daarin ligt voor gemeenten, zodat wij daarnaar kunnen handelen,’ stelt Beverwijk.
Hoe verder
Ook in Velsen stemde de gemeenteraad eerder in met onderzoek naar opvang voor de langere termijn vanaf 2025. Nu het onzeker is of de Spreidingswet er snel komt, wil het college in september met de gemeenteraad bespreken hoe nu verder. Velsen rekende op zo’n 260 duurzame opvangplekken en keek onder meer naar locaties in Sandpoort-Zuid.
Het college benadrukt in een brief het belangrijk te vinden een bijdrage te blijven leveren aan het oplossen van de opvangcrisis. ‘In Velsen doen we dat door onze invulling voor de middellange termijn: een klein zeecruiseschip voor 250-300 vluchtelingen aan de VOB-kade in Velsen-Noord.’
Regie van het Rijk
Dat enkele gemeenten een pas op de plaats maken met hun plannen voor asielopvang laat volgens de VNG ‘de noodzaak van een goede spreidingswet’ zien. ‘Regie vanuit het Rijk is nodig,’ zegt Rutger Groot Wassink, voorzitter van de commissie Asiel en Migratie. De wet ‘regelt ook dat opvanglocaties kleinschaliger kunnen worden, meer passend bij de omvang van de betreffende gemeente.’
Bovendien zorgt een wet volgens de VNG voor meer draagvlak. ‘Gemeenten hebben veel op hun bordje, dus het kan een hulp zijn voor die gemeenten die nu veel asielzoekers opvangen. Andersom kan de druk op gemeenten voor sommigen ook juist reden zijn nu niet direct voor een (grote) groep asiel te organiseren. Bij spreiding deel je die impact ook weer: het leidt tot solidariteit onder gemeenten.’
Politiek compromis
De VNG zegt te hopen dat de Kamer inziet dat snelle behandeling op termijn kan helpen om de doorstroom vanuit Ter Apel te verbeteren. ‘Het wetsvoorstel is wel een politiek compromis van het demissionaire kabinet en heeft zoveel kritiek gekregen dat aanpassing noodzakelijk is,’ aldus Groot Wassink.
Geef een reactie