Foto: ANP ROBIN UTRECHT, De VNG aan de formatietafel
Nu de formerende partijen in het hoofdlijnenakkoord een streep zetten door de spreidingswet, staat de solidariteit tussen gemeenten onder druk. Veel gemeenten gaan wel door met hun plannen voor asielopvang zolang de wet van kracht is, andere stellen besluitvorming over opvang uit. Ondertussen ligt er ook een ‘aanvalsplan’ richting het nieuwe kabinet klaar.
Dat zeiden voorzitter van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) Sharon Dijksma, voorzitter van de VNG-asielcommissie Rutger Groot Wassink en meerdere gemeentebestuurders afgelopen vrijdag tijdens de extra ledenvergadering van de VNG.
‘Een van de dingen waar ik buikpijn van heb – en ik heb gemerkt dat ik niet de enige ben – zijn de asielplannen uit het Hoofdlijnenakkoord. Met name het voornemen om de spreidingswet in te trekken zorgt voor onrust’, zei Dijksma in haar toespraak. ‘Laat een nieuw bewindspersoon zich goed realiseren dat deze wet pas weg kan als de boel op orde is. Want gebeurt het daarvóór, dan de wordt de opvangcrisis alleen maar groter.’
Solidariteit
De spreidingswet was juist ‘een hefboom om solidariteit tussen gemeenten te bevorderen,’ stelt VNG’er en Amsterdamse wethouder Groot Wassink. In Ter Apel zijn ‘echt te veel mensen’, dat probleem oplossen ‘zal nu niet worden bespoedigd’. Volgens hem is er onder gemeenten ‘grote twijfel’ dat de asielinstroom ‘op hele korte termijn wordt beperkt’, zoals beloofd wordt met de nieuwe kabinetsplannen.
Opvangplekken
Duidelijk is dat sinds het hoofdlijnenakkoord bekend werd, gemeenten plannen rond extra opvangplekken uitstellen. Dat kost het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) nu al 2000 tot 2500 plekken. Terwijl vrijdag bekend werd dat na Nijkerk ook Roosendaal al gemaakte opvangplannen uitstelt, laten wethouders en burgemeesters bij de algemene ledenvergadering (ALV) juist weten door te gaan met het opvangen van mensen.
Zo zet Dordrecht de plannen voor een opvangplek voor bijna 600 mensen door. Ook Zoetermeer is van plan de opvang uit te breiden van 630 naar 703 plekken, het aantal waarvoor de stad volgens de verdeelsleutel verantwoordelijk is. Hengelo ving al voor de spreidingswet veel mensen op, aldus de gemeentesecretaris Jan Eshuis.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Dat andere gemeenten geen opvang organiseren, schaadt ook volgens Eshuis de solidariteit. De vraag is hoe gemeenten elkaar daarop kunnen aanspreken. Volgens Groot Wassink niet door andere gemeenten de les te lezen. In Utrecht sprak hij wel veel bestuurders die het erover eens zijn dat de opvang ‘een gezamenlijke verantwoordelijkheid is’. De VNG-er stelt dat ‘zolang de wet van kracht is, we het samen hebben op te lossen’.
Financiële hobbel
Ook werd tijdens de ALV de resolutie Nieuw kabinet, gebruik en borg de kracht van het lokaal bestuur voorgelegd. Met daarin de kaders van de VNG-inzet richting de kabinetsformatie. Het gaat dan vooral om de onbalans in de taken van gemeenten en het geld dat ze krijgen om de ambities waar te maken. De resolutie is met 98,8 procent van de stemmen aangenomen. In de Voorjaarsnota zijn volgens de VNG betekenisvolle stappen gezet, maar deze is onder leiding van het demissionaire kabinet tot stand gekomen.
De VNG gaf in een eerste reactie op he hoofdlijnenakkoord aan met het nieuwe kabinet te willen samenwerken. Wel zijn er vragen over de uitvoerbaarheid van voorstellen en is er de ‘financiële hobbel te nemen’. Op de ALV zegt Dijksma dat gemeenten er voor hun inwoners staan en voor hen constructief het gesprek met het nieuwe kabinet aangaan.
Aanvalsplan ligt klaar
‘Maar we zullen ook steeds onze ondergrens bewaken,’ zegt Dijksma,’ en die ondergrens is een waardige, betrouwbare, nabije gemeente. Die kan waarmaken wat haar inwoners elke dag nodig hebben. Die elke dag bijdraagt aan het herstel van vertrouwen. En die daarvoor altijd genoeg mensen en middelen heeft. Wij gaan ervan uit dat een nieuw kabinet dat ziet en voelt. Maar we bereiden ons ook voor op een scenario waarin die steun er niet is. Wanneer het nieuwe kabinet besluiten taken en middelen niet in balans te brengen. We zullen niet schromen om te escaleren.’
Er ligt nu een ‘aanvalsplan’ klaar waar de VNG met haar leden aan werkt. Indien nodig komt er een extra ALV om een voorstel te bespreken over de te nemen stappen, zoals het niet accepteren van nieuwe taken en het inzetten van arbitrage. Volgens de VNG is een dergelijk voorstel afhankelijk van de omstandigheden op dat moment.
Geef een reactie