Middenmanagers hebben een belangrijke rol in de sterk veranderende zorg. Het ‘managen zonder de manager’ is gebaseerd op een verouderd beeld van zorgmanagement.
Dat blijkt uit het proefschrift van bestuurskundige & historica Lieke Oldenhof. Zij promoveerde vrijdag 17 april 2015 cum laude aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam
Zorgmanagement ligt steeds vaker onder vuur, vooral de middenmanagers die zijn gepositioneerd tussen de werkvloer en het hoger management. Als operationeel leidinggevende zou de middenmanager de vrijheid van professionals beknotten. Ook zouden ze een sta-in-de-weg zijn bij innovatie en de opkomst van zelfsturende teams. Het nieuwe credo ‘managen zonder de manager’ wint daardoor snel aan populariteit. Onterecht, meent Oldenhof. ‘Middenmanagers hebben wel degelijk een belangrijke rol in de sterk veranderende zorg. Ze dragen bij aan professioneel gedrag, zorgen voor samenwerking en helpen bij de overgang naar meer verantwoordelijkheid voor zorgverleners en burgers.’
Verouderd beeld
Het proefschrift van Oldenhof laat zien dat deze kritiek gebaseerd is op een verouderd beeld van zorgmanagement. Zij volgde hedendaagse middenmanagers gedurende hun dagelijks werk in de sectoren van de zorg die nu zo aan het veranderen zijn: de gehandicaptenzorg en wijkgerichte zorg. Zij merkte dat middenmanagers met professionals werken aan het afwegen van vaak conflicterende waarden in de zorg. Zij zoeken compromissen in bijvoorbeeld de afweging tussen cliëntgerichtheid en betaalbaarheid. Deze compromissen moeten zij ook legitimeren naar de verschillende partijen in de zorg. Zo hebben middenmanagers niet alleen een belangrijke rol in het construeren van wat wij ‘goede zorg’ vinden, zij werken ook aan de professionalisering van de zorgverleners door met hen te reflecteren op wat professioneel gedrag eigenlijk is.
Gedistribueerd leiderschap
Managers werken niet alleen aan de organisatie van ‘goede zorg’: met de opkomst van zelfsturende wijkteams worden coördinatietaken steeds vaker uitgevoerd door zorgverleners. ‘In de overgang naar zelfsturing speelt de manager paradoxaal genoeg een belangrijke rol. Management in de vorm van coaching vergroot het zelfvertrouwen van zelfsturende teams. Daardoor kunnen managementtaken, zoals budgetbeheer en coördinatie tussen organisaties, worden gedelegeerd, herverdeeld en gedistribueerd. Niet alleen naar professionals, maar ook naar burgers die meer zelfverantwoordelijkheid toebedeeld krijgen in de verandering van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij.’
Het resultaat is een overgang van management als een hiërarchische positie naar gedistribueerd leiderschap waaraan meerdere actoren deelnemen. Oldenhof waarschuwt echter ook voor een te dogmatische beweging naar gedistribueerd leiderschap en zelfsturing. ‘Professionals richten zich soms liever op het uitvoeren in plaats van het organiseren van zorg en hebben het idee dat zij daarvoor te weinig zijn opgeleid of worden ondersteund. Ook burgers zijn niet altijd happig op het organiseren van eigen ondersteuning of daarvoor te kwetsbaar.’
Dit artikel verscheen eerder op www.zorgvisie.nl
<em>mijn dank aan de gedeputeerde vd PVDA OVERIJSSEL plaats 5 om mij te inviteren…dit als eerste…
</em>Ten tweede: distributie van leiderschap is een visie met perspectief, macht komt nog veelal van boven en dient te worden verdeeld, want ook aan de onderkant wordt gemorreld met de sleutel..
Ik ken deze positie nog goed als onderofficier in militaire dienst, de meeste klappen vallen vaak in het midden…
Het midden zou ik zelf eerder een schakelpunt of transitie punt noemen, distributie veronderstelt een topdown benadering iTT bottom up; een PLATTE organisatie heeft mijn voorkeur, of een KOKER.
MAAR WEL EEN EYE OPENER 🙂
dan nog wel het volgende punt: de opleidingsgraad voor middenkader managers cq teamleiders dient mi minimaal HBO te zijn gezien de complexiteit en verantwoordelijkheden en ook mag structurele coaching en deskundigheidsbevordering niet ontbreken..het is de spin in het web, de spil en as vd organisatie!
Dank voor uw tijd en op naar t Casino Foxy 😉
Erik Nieland
Interessant geluid van de onlangs gepromoveerde Lieke Oldenhof, ter nuancering van de hype van zelfsturende teams dat zorgprofessionals het allemaal zelf wel kunnen: ‘Middenmanagers hebben wel degelijk een belangrijke rol in de sterk veranderende zorg. Ze dragen bij aan professioneel gedrag, zorgen voor samenwerking.’
Dat de overhead bij zorgorganisaties omlaag kan, moge kloppen, maar de overkill zit volgens mij waarschijnlijk meer bij overbetaalde topbestuurders en hun eveneens rijkelijk be(k)loonde staffunctionarissen, dan in het middenmanagement dat de organisatie bij de les en ‘in shape’ houdt.
Zelfsturing door professionals is geen panacee voor alle kwalen in zorginstituties: ‘Professionals richten zich soms liever op het uitvoeren in plaats van het organiseren van zorg’ en dat laatste is ook broodnodig, incl. het betaalbaar houden van de zorg. Want dat laatste heeft helaas een lage prioriteit van veel zorginstellingen.