Dualisme was ooit het antwoord op de vraag hoe het allemaal beter kan in het lokale bestuur. In de kern heb je het bij dualisme over de gescheiden rolverdeling: de raad als opdrachtgever en het college als opdrachtnemer. Gaat dit daadwerkelijk beter anno 2021?
De Tweede Kamer moest hierbij steevast dienen als voorbeeld voor gemeenteland. Maar naast de formele rolverdeling, zijn we de laatste tijd nadrukkelijk getuige van gedrag dat niet wenselijk bij deze ‘voorbeeldige’ verhoudingen.
‘Helpende’ ministeries
Het zou mooi zijn als de landelijke overheid echt het goede voorbeeld zou geven en de eigen rol in alle opzichten zuiver houdt. Helaas is dat niet het geval, de ministeries helpen zoals bekend maar al te graag mee bij de gemeentelijke uitvoering of bemoeien zich er in ieder geval mee.
En niet alleen rijksambtenaren hebben die neiging, raadsleden weten dat ook Kamerleden zich graag kunnen bemoeien met hoe de opgelegde taken lokaal uitgevoerd worden.
Verder is er de regering die, zoals in de toeslagenaffaire, van mening schijnt te zijn dat Kamerleden niets moeten vinden, en uitsluitend dienen in te stemmen met wat de regering bedenkt. Wij weten wat het beste is, we hebben deskundigen geraadpleegd, dus waar heeft u het over met uw kritiek?
Steun garanderen
De regering verschilt daarin weinig van de lokale colleges, die verwachten vaak ook dat de gemeenteraad simpelweg instemt. Fractievoorzitters van de coalitiepartijen vergaderen met het college om deze steun te garanderen voordat een voorstel in de raad komt.
Zoals dat ook in Den Haag al jaren gaat: niks gescheiden rollen, maar vervlechting tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, met als doel om kritiek te mijden.
Meestal zijn we het ook wel eens over hoe het zou moeten, maar dan vooral over hoe de ánder het anders of beter moet doen. We vergeten: het begint bij jezelf. Een gemeenteraad bestaat niet zozeer uit coalitie en oppositie, juist niet. Als raadslid geef je opdracht en je controleert.
Kritische raadsleden
Een college met zelfvertrouwen heeft het niet nodig in achterkamertjes kritische raadsleden de mond te snoeren, maar maakt gebruik van die kritiek vanuit de raad, ongeacht van welke fractie.
Naast inspraak van inwoners kunnen raadsleden bijdragen aan een optimaal raadsbesluit. Raadsleden van verschillende partijen en achtergronden zijn tevens inwoner. Dus college: koester uw gehele raad. En raad, voel vooral uw verantwoordelijkheid als volksvertegenwoordiger en niet vanuit de houding voor of tegen het college.
Glanzend slot
Laten we er nu écht mee beginnen, in het staartje van deze raadsperiode. Als opmaat naar de nieuwe periode na de verkiezingen, volgend jaar maart. Maak er een glanzend slot van, waarbij kritiek welkom en vanzelfsprekend is. In elke raadsvergadering.
Els Boers is interim-griffier en adviseur voor lokaal bestuur. Ze schreef onder meer de gratis digitale publicatie Democratie en de griffier, 2020.
Geef een reactie