Het toekomstige omgevingsplan is net zoals het huidige bestemmingsplan een gemeentelijke verordening. Decentralisatie zou een prominente rol spelen, maar de overkoepelende wetgeving doet het tegenovergestelde. Daardoor wordt de verordenende rol van de raad aangetast.
Het wettelijk kader bestaat in de eerste plaats uit de Omgevingswet, die volgens de huidige planning in 2021 wordt ingevoerd. Het decentralisatiebeginsel speelt daarin een prominente rol. Het is op z’n zachtst gezegd vreemd dat in dezelfde wet de basis wordt gelegd voor aantasting van de verordenende rol van de gemeenteraad. Een bevoegdheid die nota bene is verankerd in de Grondwet.
Invasie van regels
De aantasting zit hem vooral in de mogelijkheid voor de regering om via een algemene maatregel van bestuur regels vast te stellen als inhoud van het omgevingsplan. Dat lijkt nu al te gaan om minstens 600 regels. Dit is niets minder dan een invasie van ‘gebiedsvreemde’ planregels. Denk daarbij aan regels in onder meer het Activiteitenbesluit milieubeheer.
Gratis Whitepaper | Het omgevingsplan: gemeentelijk nest vol koekoekseieren?
Van dit artikel is een uitvoerige versie gratis beschikbaar als whitepaper.
De regering is van plan om via het Invoeringsbesluit Omgevingswet een aantal (gevolgen van) activiteiten te ‘laten regelen’ door de gemeenten en waterschappen. Dit is een welbewuste keuze van Den Haag. Het heet een ‘bruidsschat’ te zijn, maar het is meer alsof het Rijk het gemeentelijke nest van het Omgevingsplan vol koekoekseieren legt.
Lokaal bestuur buitenspel
Er kan toch niet in alle ernst worden volgehouden dat hier sprake is van decentralisatie? Dat zou inhouden: de toekenning of overdracht van bevoegdheden waarbij een bepaalde mate van beleidsruimte bestaat voor het decentraal bestuur. Niet alleen ontbreekt die ruimte, het lokale bestuur komt in het geheel niet aan de overdracht te pas. Het staat volledig buitenspel. In strijd met de officiële visie van het kabinet.
Wat ook te denken van bijvoorbeeld artikel 5.52 van de Omgevingswet? Dat zorgt ervoor dat behalve de minister, ook de provincies en de waterschapsbesturen het gemeentelijk omgevingsplan met hun eigen regels kunnen wijzigen. Tel maar uit je gemeentelijke decentralisatie.
Serieus toetsen
Het is onbegrijpelijk dat de Raad van State als hoogste wetgevingsadviseur hieraan geen aandacht heeft besteed. Tot dusver, moet ik erbij zeggen, want de Raad zal nog adviseren over de AMvB. De Kamer had er bij de behandeling ook geen oog voor. Maar als het parlement volhoudt dat een constitutioneel hof niet nodig is in Nederland, dan zal het zelf wetten serieus moeten toetsen aan de Grondwet.
Frans Tonnaer is emeritus hoogleraar omgevingsrecht.
Geef een reactie