De globaliserende wereld met haar technologische innovaties valt door gemeenten nauwelijks bij te benen. Daar komen de onstuitbare hoeveelheid wensen en behoeften van haar inwoners bij. Hoe ga je aan ‘continue veranderingen’ het hoofd bieden? Flexibiliseren van medewerkers is de trend.
Klopt dit?
Nee. Gewoon gespiekt bij marktbedrijven. Daar is het voordelig om mensen te laten gaan als een project mislukt. Door deze ‘uitbuiting’ krijgen gemeenten almaar meer medewerkers met een flexibel contract. Handen worden schoongewassen via de ‘risico-reflex’ waardoor uitzendbureaus de complete HRM-rol overnemen. Zo neemt het aantal ‘kundig monddood’ gemaakte flexibele medewerkers meer toe dan de vaste krachten. De geroemde overheidssoberheid heeft een ongeoorloofd motief met explosieve winst voor het uitzendbureau.
Is ‘flexibel’ altijd slecht?
Soms niet, meestal wel. Bij ZZP’ers kan zomaar inkomensverlies ontstaan. Zij moeten immers belasting betalen en kennen geen vangnet bij ziekte of ongelukken. Om nog maar niet te spreken van stuitende concurrentie en ‘afknijpende’ gemeenten, wat tot steeds lagere tarieven leidt. Een toenemend aantal kan niet meer rondkomen. De verzekering kan niet meer betaald worden en voor je het weet beland je in de bijstand.
Grillige tegenstelling binnenshuis?
Komt er nog bij. Oudere ambtenaren kijken wel uit. Krampachtig houden ze vast aan hun sterke rechtspositie. En wie zou ze ongelijk geven. Boven de 40 bestaan er geen geloofwaardige kansen op nieuw werk. Ondertussen kunnen de vele jonge flexwerkers amper hun baan langer dan twee jaar vasthouden. Het contract zou dan vanzelf vast worden. Minstens is het onrechtvaardig dat jonge flexwerkers bewust heen en weer worden geworpen. Zo berokkenen de rechten van de één ongewild erbarmelijke schade aan die van de ander.
Regie?
Uitbesteden is een van belangrijkste pijlers van regie. Bij bedrijven waaraan gemeenten uitsluitend ‘op basis van geld’ uitbesteden vallen de negatieve effecten extreem uit bij ‘flexkrachten’ die laaggeschoold of vrouw zijn of een ‘Mohammed’-gerelateerde naam hebben. Van hen zijn twee van de drie jonger dan 35 jaar terwijl ze nog geen derde deel van het totale werknemersbestand uitmaken.
Moeten gemeenten aanpassen?
Zeker wel. Elk werk betekent sociale contacten en structuur aan het dagelijks leven. En vast werk staat voor investeren in de eigen toekomst en die van de gemeente. Flexibele inzet leidt niet tot ‘gelukkige medewerkers’. Kansengelijkheid wel. En niet alleen ‘eigen soort eerst’. In elke aanbesteding bij gemeenten hoort vastgelegd te worden hoe ‘kansengelijkheid via vast werk’ door de marktpartij wordt geregeld.
En nu?
Hoog tijd dat gemeenten weer ‘nette instellingen’ worden. Onterecht gaan gemeenten uit van de ‘zelfredzame werkende’. Simpelweg kunnen de veroorzaakte ongelijkheden recht worden getrokken via de afspraak ‘je werkt hier totdat jij of je werkgever besluit het contract te beëindigen’. Een moderne overheid staat immers voor het creëren van meerwaarde voor de organisatie én de samenleving. Laat medewerkers trots zijn op wat ze presteren. Zorg bij alle medewerkers voor continue opleiding en persoonlijke begeleiding. Bewustwording, verantwoordelijkheid en persoonlijke groei doen de rest. Dan krijg je waar behoefte aan is: ‘Hartverwarmende’ mensen die op lange termijn het verschil maken.
Enige oplossing is dat het eigen risico-dragerschap voor de WW wordt afgeschaft. Nu het 3e WW-jaar weer gaat gelden, ook voor ambtenaren met een tijdelijke aanstelling, wordt de stimulans om sollicitanten in een payroll-constructie aan te nemen alleen maar groter.
Helemaal mee eens. Naast de genoemde negatieve effecten voor de ZZP’ers en speciaal voor hen die laaggeschoold, te oud of anderszins gediscrimineerd worden, zijn er ook negatieve effecten voor de arbeidsorganisatie zelf. Door steeds maar te schuiven met ZZP’ers ontwikkelt een deel van de werknemers geen echte band met de organisatie. En – zeker bij langdurige hooggekwalificeerde inhuur- is er sprake van doorlopende braindrain als dit permanent gebeurt. Beide verschijnselen zijn alarmerend voor gemeentelijke organisaties.
Lijkt me een belangrijk punt voor de politieke partijen in hun lokale verkiezingsprogramma’s.