Verkiezingen zijn langzamerhand een farce. Wil het bestuur serieus genomen worden, dan wordt het hoog tijd dat het de kiezer serieus neemt.
De roep om bestuurlijke hervormingen wordt steeds luider, maar lijkt nog altijd niet door de muren van gemeentehuizen en ministeries door te dringen. David van Reybrouck wordt geprezen om zijn boek ‘tegen verkiezingen’, maar meer als een luis in de pels lijkt hij vooralsnog niet te zijn. Tijdens een interview met Mathijs van Nieuwkerk zei Maurice de Hond dat hij waarschijnlijk niet ging stemmen, omdat zijn vertrouwen in het huidige systeem volledig weg is. Ook die opmerking lijkt voor kennisgeving te worden aangenomen.
Ondertussen gaat het mediacircus een steeds grotere rol spelen, waar figuren als Trump en Wilders in Nederland vrolijk garen bij spinnen. Ze roepen wat ongefundeerde zaken, liegen de boel bij elkaar, vallen iedereen aan en klagen steen en been als ze aangepakt worden. Maakt niet uit, hun electoraat vindt het prachtig en groeit met de dag.
Hoe lang met het duren voor dat we met zijn allen zien dat we op een gevaarlijke helling zitten? Een rollercoaster die een richting opgaat die niemand wil?
In mijn boek “waarom gemeenten niet naar burgers luisteren” stelt hoogleraar Monique Leyenaar: “Bestuurlijke vernieuwing vindt pas plaats als er een externe shock is”. Ik ben bang dat ze gelijk heeft. Call me crazy, maar ik heb de neiging om waarde te hechten aan de woorden van iemand die lid is van de Raad voor Openbaar bestuur en de Nationale Kiesraad. Iemand met een leerstoel aan de RU in Nijmegen en docent is aan gerenommeerde universiteiten over de hele wereld. Wat is dat toch, dat we wel met zijn allen schande spreken over uitspattingen maar niet bereid zijn om te kijken naar de dieper liggende oorzaken?
Natuurlijk is Wilders niet het probleem. Of Trump. Of die gasten die ‘daar moet een piemel in’ staan te roepen. Het zijn allemaal signalen dat de huidige democratie op weg is naar een faillissement. Wat een paar eeuwen geleden is bedacht werkt in de huidige tijd niet meer. Het lijkt wel of iedereen dat in de gaten heeft, behalve de politici zelf.
Gemeenteraad
Tijdens de voorbereiding van de G1000 in Nijmegen sprak ik voor de raad. Vooral om uit te leggen wat de bedoeling was en hoe de raad haar voordeel kon doen met deze open dialoog met burgers en ondernemers. Een raadslid stelde de vraag: “Ja, maar wat nu als er uit zo’n G1000 onderwerpen komen die niet stroken met onze raadsagenda?” Pardon? U bent volksvertegenwoordiger, u wordt geacht de gemeenschap te vertegenwoordigen en u maakt zich zorgen of diezelfde gemeenschap wel hetzelfde wil als u?
Begrijp me goed, het gaat niet om individuen. Een wethouder die ik bijzonder hoog acht zei een keer tegen mij: “Het lijkt wel alsof ik in een andere wereld stap als ik het gemeentehuis binnenga. Alsof ik anders praat en denk”. Een geluid dat ik meerdere malen heb gehoord.
Elk kabinet, ook het huidige, heeft het over hervormingen. Maar geen enkel kabinet heeft serieus bestuurlijke hervormingen op de agenda gezet. Allerlei burgerinitiatieven worden goedkeurend bekeken en bemoedigend toegesproken. Dat kan, omdat er in de kern niets verandert. Het grootst probleem is dat de hervorming van de politiek zelf zal moeten komen. Je kunt je toch niet voorstellen dat de Eerste kamer met twee derde meerderheid gaat besluiten om zichzelf op te heffen? Terwijl het hele instituut er überhaupt alleen maar is omdat ooit de Belgische adel tevreden gesteld moest worden. Dat is toch hopeloos verouderd. Mijn grootste angst is dat het volhouden van deze struisvogelpolitiek zal leiden tot een doorgaande groei van totaal on-democratische partijen.
De boosheid van burgers krijgt op allerlei manieren vorm, een daarvan is het geven van een stem aan populisten. “Die zeggen tenminste waar het op staat”. Jaja. We kunnen nu nog in een redelijk democratische omgeving praten over de PVV als een lastige partij. Maar wat als Wilders met overmacht de verkiezingen wint? Geen realistisch beeld? Net zomin als de Brexit realistisch was?
Verkiezingen zijn langzamerhand een farce. Marketingcampagnes en spindokters zijn vele malen belangrijker geworden dan inhoud. Laat die inhoud dan mede bepalen door burgers. Betrek de grote groepen die bereid zijn om hun steentje bij te dragen en gehoord willen worden in het proces. Veranker dat in wet- en regelgeving.
Natuurlijk is het belangrijk dat er een verantwoordelijk bestuur van een land of stad is. Maar zoek de samenwerking, luister en kijk.
Zoals elke struisvogel weet, dat is knap lastig met je kop onder het zand…..
Op internet heb ik op de site Democratie.nu de volgende definitie voor het woord democratie gevonden: Democratie of volksheerschappij is een staatsvorm waarbij de bevolking soeverein is en zichzelf regeert. In een democratie kan dus niemand aan de meerderheid van de bevolking ongewenste maatregelen of wetten opleggen. Een democratie in een modern land is bijna enkel mogelijk door een combinatie van directe en vertegenwoordigende democratie.
In hoeverre wordt dit inderdaad nog zo uitgevoerd? Durft iedere inwoner van dit land hier kritisch naar te kijken en naar te handelen of blijven we bang dat er o.a. minder welvaart zal zijn. Zijn we blij met hoe het nu opgelegd wordt of gaan wij het eens een keer bepalen. Worden onze gemeenschappelijke burger belangen behartigd of zoals benoemd, die van de individuele raadslid, minister of populist?
Kies zelf anders wordt er voor je gekozen en dan gaat het niet meer om jou of de gemeenschap.