Gemeente Amersfoort werd eind 2023 door The Academy of Urbanism uitgeroepen tot European City of the Year 2023. De jury prees de stad vooral vanwege de kwaliteit van leven en vernieuwing, terwijl uniek erfgoed en karakter behouden blijven. ‘Amersfoort groeit, maar voelt op sommige plekken nog steeds als een groot dorp.’
Amersfoort voegt zich met het winnen van de internationale prijs in het rijtje van verschillende andere Europese steden, zoals Berlijn, Kopenhagen, Lissabon en Rotterdam. Steden worden beoordeeld op stedenbouwkundige kwaliteiten, sociale cohesie, duurzaamheid en de wijze waarop de stad wordt bestuurd.
Gemeente.nu vroeg wethouder Rutger Dijksterhuis (Ruimtelijke Ordening) naar de redenen waarom de gemeente als beste uit de bus kwam.
Hoe word je Europe stad van het jaar?
‘The Academy of Urbanism werkt ongeveer hetzelfde als de organisatie die jaarlijks de Oscars toekent. Het zijn ongeveer 100 stedenbouwkundigen en architecten uit Europa die steden of initiatieven nomineren, in verschillende categorieën. We kregen afgelopen zomer het bericht dat we bij beste drie genomineerden hoorden. Blij verrast natuurlijk. Daarna is er een werkbezoek geweest, waarbij we 2 dagen lang de jury mochten rondleiden, vragen beantwoordden en soms het hele programma omgooiden, omdat ze op zoek waren naar iets specifieks. De leden van de academie hebben vervolgens gestemd op basis van het juryrapport. Echt een enorme eer. Er kwamen direct veel reacties. Goedemorgen Nederland pikte het als eerste op en andere media volgden, tot zelfs vrouwenbladen als de Linda en de Libelle.’
Waar was de jury het meest van gecharmeerd?
‘Het eerste is de menselijke maat. Nergens in de stad heb je het gevoel dat de ruimte je overweldigt. De ruimte past bij de bebouwing. Voor stedenbouwers is dat precies zoals het hoort. Daarnaast kregen we ook lof voor de wijze waarop we oud en nieuw met elkaar verbinden, zoals hypermoderne gebouwen die niet detoneren met oude monumenten. Een derde is dat we redeneren vanuit het welzijn van inwoners. Dus niet: ‘We hebben een woningtekort en we bouwen zoveel bij, linksom of rechtsom zorgen we dat het past.’ Maar we kijken juist wat ervoor nodig is om de stad organisch te laten groeien. Daarbij zorgen we ervoor dat mensen elkaar nog steeds kunnen ontmoeten. En dat Amersfoort nog steeds de stad blijft die op sommige plekken voelt alsof het een groot dorp is.’
Hoe zet je het welzijn van inwoners voorop?
‘Het gaat vooral over zaken die niet per se fysiek zijn. Hoe zorg je ervoor dat mensen in beweging komen in de openbare ruimte? We zijn een inclusieve stad zijn en ook wie minder makkelijk meekomt moet mee kunnen doen in de maatschappij. In onze omgevingsvisie zijn levensaders en ontmoetingsplekken leidend. Dus hoe verbind je delen van de stad met elkaar op een manier dat er genoeg plek is om goed te ontmoeten? Het welzijn van inwoners vooropstellen zit echt in het dna van de stad, al sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw. Je hebt politici en kleuren, richtingen die wisselen, maar dit is een constante. Af en toe moet je er een beetje lef voor hebben en volhouden als de koers een keertje lijkt af te wijken.’
Hoe faciliteert Amersfoort sociale cohesie?
‘We hebben bij de planvorming van ruimtelijke dossiers heel uitgebreide participatie-overleggen die ook gedifferentieerd zijn naar de aard en plek van het project. Even heel generaliserend, in een naoorlogse wijk waar de bevolkingssamenstelling wat minder westers is, heb je je op een andere manier te verhouden tot je inwoners dan in villawijken. De benadering is anders, ook omdat ze iets anders nodig hebben.’
‘Als het gaat over maatschappelijke participatie, willen onze inwoners heel graag deelnemen. We kunnen daardoor best veel loslaten na het verstrekken van kaders. De inwoners krijgen zo de kans om mee te doen. Bij allerlei processen ontstaan adhoc-samenwerkingen waarbij je kunt aansluiten. En ook individuele meningen worden gehoord.’
Wat doet Amersfoort beter dan andere gemeenten?
‘Ik zou niet willen zeggen dat we het beter doen dan andere gemeenten. We komen op heel wat lijstjes voor, maar meestal ergens in die top 10, nooit op plek één. Gekscherend zeggen we wel eens: we zijn niet die renner in de Tour de France die de etappe wint, maar wel op ruime afstand het tijdsklassement. Onze fysieke ligging helpt wel. Hier heb je de ambitie en vernieuwingsdrang die de Randstad kenmerkt en de gemeenschapszin van de Veluwe. Ik merkt het verschil als ik 40 kilometer naar het oosten ga, daar heb je Apeldoorn. Net zo groot, maar een totaal andere stad. Ga je 20 kilometer naar het westen, dan kom je bijvoorbeeld in Utrecht, ook totaal anders. Wij hebben het beste van twee werelden.’
Nog een advies voor collega-bestuurders?
‘Zorg dat je een visie hebt en houd je er aan vast. Het is daarbij goed om ervoor te zorgen dat je het zo doet dat het past bij het dna van je stad. Het is geen one size fits all aanpak. Verder zou ik mijn collega’s graag lef toe wensen. Het wordt de komende jaren ingewikkeld in de ruimte. Er is een groot woningtekort, druk op de ruimte én op groen. De huidige tijd vraagt om leiderschap waarbij je niet iedereen tevreden kunt houden. Maar het levert je uiteindelijk wel een mooiere stad op.’
Geef een reactie