De gemeente Zwolle heeft vorig jaar een ouderenindex ontwikkeld. De tool wordt gebruikt om op basis van data bewuster keuzes te kunnen maken over het beleid voor deze groep inwoners. Programmamanager Maaike Ganzeboom vertelt over het nut en de noodzaak van deze index.
De Zwolse ouderenindex laat per wijk zien welke risicofactoren van toepassing zijn op zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder. Met de tool kun je tonen hoe een wijk presteert op verschillende onderdelen in vergelijking met het gemiddelde van de gehele gemeente. Daarbij wordt gekeken naar verschillende aspecten, zoals sociaal leven, woonomgeving, persoonlijke kenmerken en gezondheid.
Zwolle publiceerde de eerste versie van de openbare ouderenindex in de zomer van 2022. De tool is ontwikkeld vanuit de Hervormingsagenda Sociaal domein. De gemeente gebruikt de index zelf voor het maken van beleid, maar ook organisaties als welzijnswerk, vrijwilligersorganisaties of corporaties kunnen de index gebruiken. Gemeente.nu vroeg Maaike Ganzeboom, programmamanager van de Hervormingsagenda Sociaal domein naar nut en noodzaak van deze index.
Waarom een ouderenindex?
‘De komende jaren neemt niet alleen het aantal ouderen toe in Nederland, ze blijven ook steeds langer zelfstandig thuis wonen. In Zwolle zijn hiervoor al een aantal programma’s ontwikkeld, bijvoorbeeld hoe je ouderen die zelfstandig willen blijven wonen met kleine aanpassingen aan meer woonfomcort helpt. Met de ouderenindex kun je breder kijken, naar de hele leefomgeving van ouderen in de wijken. Zijn de supermarkten bijvoorbeeld makkelijk te bereiken voor de dagelijkse boodschappen? Zijn er voldoende mogelijk heden voor sociaal contact?’
Wat maakt deze tool een goed instrument?
‘Met deze index kunnen we op basis van verschillende (bestaande) data en onderzoeken inzichtelijk maken hoe een wijk op verschillende factoren scoort ten opzichte van heel Zwolle. Zo krijgen we nog meer inzicht in de manier waarop we op gebieds- en wijkniveau verschillende opgaves aan elkaar kunnen koppelen.
Daarnaast kunnen we op basis van deze data ook verdiepend onderzoek doen, om zo het verhaal achter de cijfers beter te begrijpen. Wat zorgt er bijvoorbeeld voor dat voorzieningen in de ene wijk lager scoren dan in een andere wijk? En wat kunnen we daarvan leren, nu het aantal ouderen toeneemt de komende jaren?’
Hoe zet Zwolle de index in?
‘De achterliggende data worden al een aantal jaar meegenomen in ons beleid. Bijvoorbeeld bij de Ouderenmonitor van de GGD en bij ons tweejaarlijkse buurt-voor-buurt onderzoek, waarin we inwoners vragen om scores te geven voor verschillende onderwerpen en thema’s in hun wijk.
Met deze index gaan we een stapje verder en brengen we de achterliggende data voor deze groep nog scherper in beeld. Zo kunnen we nog specifieker beleidskeuzes maken die berusten op feitelijke data en op basis van contacten met de senioren. Je kunt de index zien als een ‘vergrootglas’ voor de data over een specifieke doelgroep. Het is geen eindstation, maar een eerste stap voor een goed gesprek en een verdiepende analyse. De uitkomsten nemen we mee in ons actieplan seniorenhuisvesting, maar bijvoorbeeld ook in het programma wonen en zorg.’
Wat kost het de gemeente?
‘De ouderenindex is in ongeveer anderhalf jaar ontwikkeld. In die tijd is het model aangescherpt en is bepaald met welke beschikbare data de tool kon worden gebouwd. Dit heeft ongeveer – inclusief uren van medewerkers – 50.000 euro gekost.’
Wat is het advies voor gemeenten die dit ook willen doen?
‘Het begint met de wens om datagedreven te willen werken, dus meten, weten, analyseren en scherper willen sturen en oordelen. Kijk vooraf goed naar wie het instrument uiteindelijk gebruikt (zowel intern als extern) en kies daarbij voor langetermijn doelen. Maak daarnaast in eerste instantie zo veel mogelijk gebruik van bestaande modellen en kijk hoe je die kunt vullen. Zo heb je meer zekerheid over de betrouwbaarheid van je model. Verder is de verdieping, duiding en de vertaling van de data het allerbelangrijkste. Het gaat uiteindelijk om de mensen.’
Is Zwolle bereid het model te delen?
‘Je kunt een index op verschillende momenten gebruiken. Bijvoorbeeld als je iets nieuws start in de stad, snel een beeld wilt krijgen bij een wijk of als input voor gesprekken. Een ouderenindex is inhoudelijk voor iedere gemeente interessant. Zwolle deelt het model graag, als andere gemeenten hiermee willen starten. Omdat het ook om een statistisch model gaat, moeten die dan wel beschikken over voldoende eigen data om dit te vullen. Bijvoorbeeld door periodiek onderzoek uit te voeren.’
Geef een reactie