De Wethoudersvereniging komt in het geweer tegen een voorgenomen wetsvoorstel voor het bevorderen van de integriteit van het decentraal bestuur. Dat wil onder meer bij wet regelen dat wethouders voor installatie een risicoanalyse ondergaan. Zo kunnen toekomstige bestuurlijke problemen op het gebied van integriteit worden ondervangen.
In een brief aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft de Wethoudersvereniging haar bezwaren kenbaar gemaakt tegen het wetsvoorstel voor het bevorderen van de integriteit van het decentraal bestuur. De organisatie heeft op zich niets tegen de risicoanalyse. Voor wethouders moet die echter niet leiden tot te hoge drempels om toe te treden. De primaire verantwoordelijkheid voor een zorgvuldige kandidaatstelling dient te liggen bij de politieke partij die een kandidaat wil voordragen. Én bij de betreffende kandidaat zelf.
Toetsen op bewustwording
De burgemeester zou deze primaire verantwoordelijkheid moeten ondersteunen en in ieder geval niet over moeten nemen, aldus de beroepsvereniging. Toetsing zou zich daarom vooral moeten richten op bewustwording bij de kandidaat en de politieke partij zelf. Dat gebeurt ook zo bij de kandidaatstelling van raadsleden. Op die manier wordt gekeken of er voorafgaande aan beëdiging eventuele conflicterende belangen zijn, die vooraf bekend en beoordeeld moeten worden.
De wet dient bovendien de privacy beter te bewaken van wethouderkandidaten die de kandidaatstellingsprocedure niet afmaken. Het kan voorkomen dat een partij een of meerdere beoogde wethouders aandraagt die zich op grond van de risicoanalyse moeten terugtrekken. In dat geval, zouden de resultaten en conclusies van het onderzoek vernietigd of overhandigd moeten worden aan de kandidaat die zich heeft teruggetrokken. De wet dient dit expliciet te maken, meer dan nu in de Memorie van Toelichting is aangegeven door demissionair minister Ollongren.
Uniforme regels nodig
Ook zou het rijk uniforme regels op moeten stellen voor de risicoanalyse en de kosten hiervoor moeten dragen. Daarmee ontstaat duidelijkheid voor gemeenten en voorkom je discussie over de juiste aanpak. In de ene gemeente wordt nu soms gekozen voor een diepgravend onderzoek dat meer dan 10.000 euro per kandidaat kost, terwijl in de andere gemeente wordt volstaan met een VOG van enkele tientallen euro’s. Uniformiteit en kostencompensatie zijn dan ook van belang voor de kwaliteit van de uitvoering. Daarnaast is het volgens voorzitter Marcelle Hendrickx ‘heel belangrijk dat integriteit een steeds terugkerend onderwerp is op de agenda van het college’.
Rol burgemeester
Verder wil de Wethoudersvereniging meer duidelijkheid bij de toezichthoudende rol van de burgemeester bij het selectieproces. Dit kan immers in potentie leiden tot onwenselijke spanning met de rol die de burgemeester heeft als voorzitter van het college. Overigens is een risicoanalyse bij aanvang van het wethouderschap niet zaligmakend. Vooral het blijvend bespreken van integriteitsvraagstukken aan de collegetafel bevordert de integriteit.
Meer duidelijkheid gevraagd
Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil meer aandacht in de toelichting voor de grotere verantwoordelijkheid van de burgemeester en meer informatie over de financiële consequenties van de risicoanalyse voor gemeenten. Verder wil de gemeentekoepel meer duidelijkheid over de mogelijkheden om in een openbare vergadering de (deels geheime) uitkomsten van de risicoanalyse te bespreken, schrijft de VNG in haar reactie op het wetsvoorstel. ‘Op hoofdlijnen zijn we het eens met het voorstel over de verplichte risicoanalyse voor kandidaat-wethouders. Maar we hebben wel bedenkingen bij het instrument van de verordening.’ Ook zijn er net als bij de Wethoudersvereniging twijfels over een goede bescherming van de persoonsgegevens van de kandidaat-wethouder.
Geef een reactie