Regisseren gaat om democratie. Bij gemeenten geldt helaas nog vaak het adagium dat de samenleving verteld moet worden wat ze doen moeten. Zo volgt de ene regel de andere. Dat de werkelijkheid anders loopt wekt dan verwondering.
De vraag vandaag de dag gaat om het vinden van is de juiste balans vinden tussen de “representatieve” en de “participatieve” democratie. Waar praten we dan over?
Hoe gaan dingen?
Een ambtenaar begint aan een beleidsstuk. Hij of zij praat wat in het rond. Er wordt hier en daar wat geïnformeerd, soms mogen bewoners inspreken en in het beste geval meepraten. Maar in werkelijkheid wordt toegeschreven naar de wens van de wethouder. Dienstbaarheid wil immers zeggen dat “de wethouder niet in de problemen moet komen”. Zo schrijft de beleidsambtenaar een risicomijdend beleidsstuk. Wel wordt nagedacht over de krachten in de gemeenteraad. Deze gaan er immers over beslissen. De wethouder sleept het feilloos door de raad. De beleidsambtenaar wordt geprezen voor zijn goede stuk. Toch vindt men het vaak gek dat ze tot maatschappelijke weerstand leidt. We hebben toch een legitieme beslissing genomen? Waar gaat het dan mis?
Wat dan?
Vertwijfeling wordt steeds meer het deel van zowel gemeenteraad als college. Waarom werkt in de huidige samenleving de representatieve democratie in veel gevallen niet meer? Mensen kunnen overal snel informatie vinden over wat ze bedenken kunnen. Ook is men beter opgeleid dan menig college- of raadslid, en bevindt men zich in topnetwerken waar kennis en vaardigheden ruim voorhanden zijn. De manier van beleid maken vraagt om gedegen kennis van hoe beleid maken. Sterker nog dat vraagt om kunnen regisseren van het beleidsproces.
Hoe werkt regisseren van beleid?
Op de eerste plaats is het van essentieel belang dat de beleidsadviseur door heeft dat er een spanningsveld bestaat tussen “representatieve” en “participatieve’ democratie. Representatief werkt verticaal. Het college denkt en beslist. Een lachwekkende opvatting nu ruim de helft van de bevolking leeft via Facebook, Google, Youtube , LinkedIn of Twitter. In de participatieve vorm staat de samenleving centraal. De beleidsadviseur is de spil. Deze werkt langs een strak methodische weg en onafhankelijk van het politieke bestuur. De beleidsadviseur dient te beschikken over een groot arsenaal aan netwerkvaardigheden. De mate waarmee wordt gekozen voor samen met betrokkenen te beslissen hangt af van het onderwerp. Daarvoor is de participatieladder een handig hulpmiddel. Daarop is te bezien welk niveau van participatie het beste past bij het onderwerp. Iedereen begrijpt dat bij het vervangen van een riolering de oplossing niet door de bewoners hoeft te worden bepaald. Anderzijds kan dat wel gelden voor de herinrichting van de straat boven op dezelfde riolering.
Resultaat?
Participatieve democratie gaat om beleid ‘van, voor en door de samenleving’. De gemeente is er immers om “niet te zorgen voor maar te zorgen dat”. Uitgaan van de kracht van de samenleving is dan een must. De volle maatschappelijke potentie inzetten bij beleidsontwikkeling is ligt voor de hand. Doordat hiermee het draagvlak van beleid van grotere omvang wordt zullen dezelfde betrokkenen bij de uitvoering hun verantwoordelijkheid ook dragen. Een totaal andere werkwijze van de gemeente hoort daarbij. Juist, een regisserende werkwijze!
Geef een reactie