“We gaan regie voeren”. Hoe vaak horen we dat niet? Regie is een misbruikte term bij overheden. Waarom? Omdat men meestal geen idee heeft wat het inhoudt.
“We gaan regie voeren”. Hoe vaak horen we dat niet? Regie is een misbruikte term bij overheden. Waarom? Omdat men meestal geen idee heeft wat het inhoudt. Regie wordt vrijwel altijd vertaald als “touwtjes in handen houden”. In principe een juiste gedachte. Sommige gemeenten schoppen het soms nog best een eind. Uiteindelijk wordt het niks. De aanpak blijft veelal gestoeld op het verleden. En dan maakt het weinig uit of het gaat om windmolens, zorg, inwoners die wat willen, komst van asielzoekerscentra tot loopgraafoorlogen tussen managementteams en ondernemingsraden.
Is dit bewust?
Nee. Het valt moeilijk iemand kwalijk te nemen. Keihard werken ambtenaren dagelijks stap voor stap aan het verbeteren van hun diensten. Innovaties worden gebruikt om het bestaande systeem te verbeteren. Het devies? Sleutelen aan bestaande structuur of processen en medewerkers trainen. Helaas. Zo heeft bijvoorbeeld het ‘professionaliseren’ van aanbestedingsregels in de praktijk discriminerend en kostenverhogend uitgepakt. Nog maar te zwijgen van de diensten waar individuele inwoners tussen wal en schip vallen zoals bij zorg of vergunningen.
Doodlopende weg?
Ja. Sinds de jaren 60 van de vorige eeuw is de besluitvorming een taaie combinatie van “machinedenken” en “polderen”. Partijen hebben ergens een opvatting over. Vervolgens wordt onderhandeld. Ooit eerder bedachte regels tellen ook weer mee. Met kreten als “besturen doe je samen” valt een besluit wat eruit ziet als “een koe met 6 bulten en een lange nek maar zonder staart”. Opnieuw wordt een set onbegrijpelijke gedragsregels toegevoegd aan samenleving of organisatie. De geïndividualiseerde inwoner wordt horendol van deze blikvernauwing.
Intussen in de echte wereld?
Duidelijk is dat het aanvankelijke kleinschalige experiment van het informatietijdperk ons “industrieel-maatschappelijk” systeem ontwricht. Wat eerst in de marge plaatsvond is naar het centrum verplaatst. De samenleving is grotendeels zelfsturend. Netwerken met wereldwijd miljarden mensen worden gecombineerd met een toenemend aantal platformen waar gedachten worden gevormd. Gevoelens worden verbonden via de digitale weg. Samen leidt dit tot ander gedrag. Pracht voorbeeld is de hausse aan succesvolle “start-ups” met totaal nieuwe businessmodellen. Door een snel aanbod van producten die eenvoudig, goedkoop en meer gemak bieden gaan de V&D’s van deze wereld ten onder.
Voorland van de overheid?
Denk ik wel. Gemeenten kunnen overleven door zich te organiseren rondom haar kerntaak “sturen en beslissen”. Regisseren kan uitsluitend door vanuit een politiek-bestuurlijke visie kaders te stellen. Deze kaders verschillen dan per thema. Zo kan de samenleving het gewenst vinden om nauw te kaderen als het om “borrel op achter het stuur” gaat tot ruimhartig faciliterend als het om bijvoorbeeld het recente “Alphense minibiebje” gaat.
Kan gemeente hart van de samenleving worden?
Ja. Door radicaal te veranderen volgens het regieparadigma. Daarmee wordt het complete besluitvormingsproces ‘voorbij de waan van de dag’ ingericht. Het bestuur geholpen door een klein zeer hoogwaardig regieteam zorgt hiervoor. Met nieuwe kennis en gedrag geholpen door een dosis “creative destruction” kom je een heel eind. Het is net het zetje waarna samen met bewonersnetwerken de besluitvorming gedragen kan worden voorbereid. En de uitvoering? Kwestie van professioneel opdracht geven. Met een beetje bijleren is er geen vuiltje aan de lucht.
Beste Piet,
Dank voor je scherpe observatie en constructieve oplossingsrichting.
Regie op meso-niveau kan tegenwoordig ook makkelijk op micro-niveau worden gerealiseerd. Bijvoorbeeld mantelzorgers maken steeds vaker gebruik van digitale sociale netwerken, zoals zorgom.nl, waardoor zij onafhankelijker worden van allerlei instanties en zelfsturend tot betere besluiten komen.