Gemeenten moeten meer doen om inwoners die moeilijk bereikbaar zijn of om extra extra aandacht vragen te informeren over de warmtetransitie. Ook de eigen bijdrage is een worsteling voor gemeenten, aldus de Nationale ombudsman.
Ondanks goede voorbeelden kunnen gemeenten en het Rijk meer doen om iedereen te helpen bij de overgang naar aardgasvrij verwarmen en koken, zo concludeert de Nationale ombudsman in zijn onderzoek een warme transitie?
Lastig meedoen
Sommige groepen zijn extra moeilijk te bereiken of vragen extra aandacht, zoals huurders of laaggeletterden. Zo is voor die laatsten de informatie over de warmtetransitie (onderdeel van de energietransitie) vaak te ingewikkeld. Niet alleen door moeilijke woorden en lange zinnen, maar ook door de grote hoeveelheid informatie.
Ook voor wie moeilijk kan rondkomen of erg druk is kan het lastig zijn om mee te doen. ‘Gemeenten kunnen meer doen om zoveel mogelijk inwoners te bereiken met begrijpelijke communicatie en met participatie die aansluit bij wat inwoners kunnen en willen.’
Zorg voor betere participatie
Bovendien kunnen gemeenten meer moeite doen om bepaalde groepen inwoners deel te laten nemen aan participatietrajecten. ‘Er is veel goede wil bij gemeenten voor burgerparticipatie, maar er zijn tussen gemeenten grote verschillen in de hoeveelheid inspraak en de methodes die daartoe worden ingezet.’ Hierdoor bestaat volgens Van Zutphen het risico dat mensen met kwetsbaarheden of minder politiek betrokken mensen, ondervertegenwoordigd zijn in het participatietraject. Zo blijven hun wensen en belangen onderbelicht.
Verschillen eigen bijdrage groot
Zowel bij gemeenten als inwoners is er nog veel onzekerheid over de betaalbaarheid van het aardgasvrij maken van woningen. Gemeenten worstelen met de vraag welke eigen bijdrage zij redelijkerwijs kunnen vragen voor de benodigde woningaanpassingen. Iedere gemeente bepaalt de hoogte zelf, waardoor er grote verschillen zijn. De ombudsman adviseert het Rijk om het aanvragen van subsidies en regelingen toegankelijker te maken en gemeenten meer duidelijkheid geven over wanneer de energietransitie voor burgers betaalbaar is.
Combineer met sociale wijkaanpak
Er zijn ook gemeenten die de warmtetransitie combineren met een sociale wijkaanpak. Van Zutphen: ‘Gemeenten moeten inwoners goed informeren en betrekken. Ik heb voorbeelden gezien van gemeenten die huis-aan-huis langs gaan en inwoners zo (nog) beter leren kennen. Vooral in wijken waar kwetsbare burgers wonen, is dat een kans om sociale problemen vroeg te signaleren en praktische hulp te bieden. Grijp die kans, is mijn advies.’
Tips
De ombudsman heeft ook tips voor gemeenten, vooral op het gebied van communicatie: ‘Communiceer regelmatig over (het proces van) de warmtetransitie in de wijk, ook als je nog geen concrete uitvoeringsstappen zet. Door proactief te communiceren merken inwoners dat je nog steeds aan het project werkt en kun je onzekerheid en geruchten tegengaan. Zorg daarnaast dat de communicatie ook mensen bereikt die laaggeletterd zijn door bij henzelf te toetsen of brieven en websites toegankelijk zijn. Onderzoek wie je hebt bereikt en doe vervolgacties voor de groepen die je nog niet hebt bereikt.’
Wetsvoorstel
Een nieuwe wet moet gemeenten beter gaan wapenen om de warmtetransitie vlot te trekken. Het wetsvoorstel Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) is afgelopen zomer ingediend bij de Tweede Kamer. Gemeenten krijgen daarmee de bevoegdheid om regie te kunnen voeren over de wijkgerichte aanpak en wijken aan te wijzen.
Geef een reactie