Een brede en duurzame school bouwen, met aandacht voor gezonde ventilatie? In Waterland is dit mooi gelukt.
Schoolgebouwen verbruiken vaak veel energie en hebben een ongezond binnenklimaat. Daarom bouwen steeds meer gemeenten mee aan Frisse Scholen. In die panden is volop aandacht voor isolatie en ventilatie, maar ze vragen ook om een ander bouwproces en nieuwe financieringsmethoden. Met een reeks artikelen laat Agentschap NL de succesprojecten zien. Deze week: Brede School Ilpendam in Waterland.
In 2011 liet Agentschap NL bouwaanvragen van scholen analyseren in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hieruit blijkt dat nieuwe onderwijsgebouwen gemiddeld 25% energiezuiniger zijn dan minimaal is vereist in het Bouwbesluit. Een aantal scholen levert zelfs een energieprestatie die bijna twee keer beter is dan vereist. En bovendien is er ook extra aandacht voor een gezond binnenklimaat.
Bij navraag onder de meest ambitieuze bouwaanvragen blijkt dat de betreffende scholen en gemeenten hun bouwplannen daadwerkelijk uitvoeren. Dit organiseren en financieren ze op zeer diverse manieren. In sommige gevallen heeft de gemeente onderhoudsbudgetten naar voren gehaald en voor het project in Ilpendam namen scholen en gemeente een woningcorporatie in de arm.
Samenwerking
2 basisscholen in Ilpendam, gemeente Waterland, waren gehuisvest in verouderde panden. “Beide gebouwen waren technisch al jaren afgeschreven en financieel ook bijna”, zegt Wout van der Heijden, die zich in opdracht van gemeente Waterland ontfermde over het projectmanagement. “Nieuwbouw kwam al snel ter sprake en de scholen stuurden daarbij aan op een Brede School. Ze werkten namelijk al geruime tijd samen en wilden graag 1 pand betrekken om hun samenwerking en die met de lokale peuterspeelzaal en naschoolse opvang verder te verstevigen. De gemeente keurde dit plan goed.”
Aanbesteden onder woningcorporaties
Voor de geplande Brede School maakten de schoolbesturen en gemeente Waterland samen een functioneel ruimtelijk plan. “Vervolgens moesten we bepalen wie het bouwheerschap op zich zou nemen en wie uiteindelijk eigenaar werd van het gebouw”, vertelt Van der Heijden. “De scholen en gemeente wilden daarvoor het liefst een derde partij inschakelen, omdat het bouwen en beheren van een scholencomplex voor allebei geen alledaagse klus is. Ze wilden een organisatie die mee wilde investeren en het pand voor 40 jaar zou exploiteren.”
Bovendien moest die partij maatschappelijk belangen willen meewegen, omdat duurzaamheid een belangrijk deel uitmaakte van de selectieprocedure. Van der Heijden: “Met dit in het achterhoofd schreven de scholen en gemeenten een aanbesteding uit onder regionale woningcorporaties. 10% van de te scoren punten konden de corporaties behalen op het thema duurzaamheid. In hun voorstel moesten de woningcorporaties in elk geval ruimte maken voor zonnepanelen. De rest mochten ze zelf invullen. Maar hoe duurzamer de visie hoe hoger de score.”
Integraal plan
5 woningcorporaties kwamen in aanmerking voor de inschrijving en slechts 1 van deze partijen bood een plan aan. Van der Heijden: “De Algemene Woningbouwvereniging Monnickendam (AWM) was dan wel de enige partij die inschreef, maar legde een heel duurzaam plan neer met een integrale visie op duurzaamheid.”
Ron Manuel, directeur van AWM: “Voor ons was het vanzelfsprekend dat we een duurzaam voorstel deden. Een nieuw pand moet duurzaam zijn. We kozen niet alleen voor de gevraagde zonnepanelen, maar zetten ook in op duurzaam materiaalgebruik, een WKO-installatie, goede isolatie en technieken voor warmteterugwinning. De gemeente en provincie Noord-Holland legden een vast bedrag op tafel, de rest van het project betaalden wij.”
Voor de uitvoering van het plan en het ontwerp van de Brede School zat de woningcorporatie uit Monnickendam om tafel met de scholen, gemeente en peuterspeelzaal. Samen kwamen ze tot het gebouw dat sinds september dit jaar in gebruik is en de komende 40 jaar een duurzame en gezonde leeromgeving biedt aan kinderen uit Ilpendam en omgeving.
Benieuwd naar het bouwproces in Ilpendam, de financiering of de energieprestaties na oplevering? Kijk dan op www.bredeschoolilpendam.nl of neem contact op met Wout van der Heijden, projectmanager bij 4Motion via (0318) 62 42 99 of
In dit specifieke geval is in het gehele gebouw vraaggestuurde ventilatie aangebracht. Dus geen aparte aanschaf van co2 melders, maar standaard ingebouwd.
Luxe? het zou standaard moeten zijn. Wij hadden het er graag voor over.
Ron Manuel, ”eigenaar”
Vanwege geldgebrek wordt er veelal niets gedaan aan het monitoren en verbeteren van het binnenklimaat, omdat men altijd denkt aan torenhoge investeringen, terwijl dit lang niet altijd noodzakelijk is. Er wordt helaas zelden geredeneerd vanuit de opbrengst van voldoende frisse lucht als het gaat om verbeterde leerprestaties en lager ziekteverzuim.
In eerste instantie gaat het om bewust te worden van de luchtkwaliteit gedurende de dag. Deze bewustwording realiseer je door in elk lokaal een CO2 indicator te plaatsen met een display en stoplichtsignalering. De bewustwording zal leiden tot het tijdig nemen van maatregelen om te voorkomen dat de CO2-concentratie te ver oploopt. Als men is aangewezen op natuurlijke ventilatie, volstaat veelal het openen van luchtroosters en (extra) ramen. Door bewust te ventileren worden tocht en energieverspilling tot een minimum beperkt. In sommige gevallen zullen aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn om de ventilatiecapaciteit te vergroten. Indien gebruik wordt gemaakt van een mechanisch ventilatiesysteem, dan waarschuwt een CO2 indicator wanneer onderhoud nodig is, zoals het tijdig vervangen van de filters.Een CO2 indicator van SenseAir kost ? 150 ex btw.