Energiearmoede treft veel mensen, maar is niet overal gelijk verdeeld. Zo zijn inwoners op het platteland meer geld kwijt aan energielasten. Meestal omdat hun huis slechter geïsoleerd is. Dit blijkt uit een nieuw onderzoek van TNO.
In 2023 hadden ongeveer 400.000 huishoudens te maken met energiearmoede, zo bleek eerder uit de Monitor Energiearmoede van TNO en het CBS. Voor dit eerdere onderzoek werd het aantal huishoudens met energiearmoede gemeten, maar niet het niveau van energiearmoede. TNO deed daarom in een nieuwe studie ook onderzoek naar de mate van energiearmoede bij huishoudens, dus voor wie de problemen het grootst zijn.
Energiearmoedekloof
Uit de samenvatting van het rapport ‘De energiearmoedekloof in Nederland’ blijkt ook dat bij een gemiddelde energieprijs de totale energiearmoedekloof 250 miljoen euro op jaarbasis bedraagt. Dit is het totale bedrag dat alle energiearme huishouden samen in een jaar nodig hebben om boven de energiearmoededrempel uit te komen.
Energiearme huishoudens
De gemiddelde kloof ‘verhult een aanzienlijke ongelijkheid onder energiearme huishoudens,’ zo schrijven de onderzoekers. Als de middenprijs geldt, is er een gemiddelde energiearmoede kloof van 472 euro per jaar, maar ook heeft ongeveer 10 procent van de energiearme huishoudens (ongeveer 54.000 huishoudens) een energiearmoedekloof van tenminste 1000 euro per jaar. Ongeveer 1,7 procent, goed voor 9.000 huishoudens, heeft zelfs een kloof van minstens 2000 euro per jaar.
Zwaartepunt buiten de Randstad
Het onderzoek vergelijkt de mate van energiearmoede met het aantal energiearme huishoudens. Hoofdauteur Peter Mulder: ‘Als je naar de kaart van Nederland kijkt, dan verschuift het zwaartepunt van energiearmoede met de nieuwe meetmethode naar buiten de Randstad. Er is een duidelijk kern-periferiepatroon te zien, waarbij de hoogste aantallen energiearme huishoudens te vinden zijn in de grotere steden. Terwijl het niveau van energiearmoede per huishouden gemiddeld het hoogst is in rurale gemeenten aan de randen van Nederland.’
Slecht geïsoleerde woning
In woningen met een zeer lage energetische kwaliteit is de energiekloof duidelijk hoger dan in woningen met een gemiddelde of goede kwaliteit. Ook is de variatie in de energiekloof het hoogst onder huishoudens in woningen met een zeer lage energetische kwaliteit. Hierbij zijn er uitschieters tot boven de 3000 euro per jaar. Van de ongeveer 54.000 energiearme huishoudens met een kloof van meer dan 1000 euro per jaar (bij een midden energieprijs) woont ruim 30 procent (ongeveer 16.000 huishoudens) in een huis met een heel lage energetische kwaliteit.
Advies voor beleidsmakers
Het meten van de energiearmoedekloof kan van nut zijn bij het ontwerpen en evalueren van beleid. Het stelt beleidsmakers bijvoorbeeld in staat om de jaarlijkse kosten van een eventuele energietoeslag af te wegen tegen de eenmalige kosten van het verduurzamen van de energetisch meest slechte woningen.
Mulder licht dit toe middels een voorbeeld: ‘Er zijn bijvoorbeeld verschillende manieren om een politiek vastgesteld budget voor een eventuele energietoeslag te verdelen over (energie)arme huishoudens. We hebben daartoe een scenario-analyse gedaan waaruit een duidelijke afruil naar voren komt tussen het helpen van een beperkte groep zeer energiearme huishoudens of een grotere groep gematigd energiearme huishoudens’.
Afruil
Deze afruil wordt volgens Mulder groter bij stijgende energieprijzen. Dit omdat energiearmoede bij hoge energieprijzen relatief sterk stijgt onder de meest energiearme huishoudens en de ongelijkheid dus ook sterk toeneemt. ‘Bij hoge energieprijzen wordt het daarom sneller lonend om energiearmoede onder de meest energiearme huishoudens aan te pakken via eenmalige woningrenovatie dan via jaarlijkse compensatie van energiekosten.’
Geïntegreerde aanpak
LEA (Lokale Energiearmoede Aanpak) reageert op het onderzoek van TNO. De organisatie benadrukt het belang van isoleren van woningen, maar ook dat het aanpakken van energiearmoede in de praktijk veel complexer is. ‘Er is een geïntegreerde aanpak nodig, waarin sociaal-maatschappelijke initiatieven technische oplossingen versterken. Alleen zo kunnen we effectief energiearmoede bestrijden. Wij roepen beleidsmakers op om technische en sociale begeleiding en steun te combineren voor een structurele en duurzame aanpak.’
Geef een reactie