Klimaatverandering, toenemende druk op bebouwd gebied, personeelstekort, stijgende kosten en het vernieuwen van het vernieuwen van rioleringssystemen: het stedelijk waterbeheer staat voor grote uitdagingen. Dat blijkt uit de Monitor gemeentelijke watertaken 2024 van stichting RIONED.
In de monitor geeft de stichting een actueel inzicht in de toestand van stedelijk waterbeheer. Ook informeert de monitor over de inspanningen die gemeenten leveren op het gebied van waterbeheer in het stedelijk gebied. Voor deze editie leverde 90 procent van de gemeenten (307 in totaal) gegevens aan over hoe zij hun watertaken voor vuil-, hemel- en grondwater uitvoeren.
De uitkomsten laten zien wat de gemeenten doen om afvalwater snel en hygiënisch te verwerken, wateroverlast te beperken en steden en dorpen beter bestand te maken tegen het veranderende klimaat. Met wat daarbij komt kijken en wat het kost. Aan de hand van de resultaten kunnen beleidsmakers, bestuurders en stedelijk waterbeheerders vervolgens de effectiviteit van watertaken evalueren en waar nodig aanpassen.
Betrokken burgers en bedrijven
Uit deze editie blijkt dat gemeenten volop aan de slag zijn gegaan met het aanpassen van de bebouwde omgeving, het robuuster maken van bestaande rioolsystemen en de aanleg van nieuwe systemen. Om zo bestendig te zijn tegen de effecten van klimaatverandering. De riolering in Nederland werkt dan ook nog goed, maar de druk op systemen en mensen neemt wel toe, aldus Hilde Niezen, directeur van stichting RIONED.
‘Extreme weersomstandigheden, zoals hevige regenval en langdurige droogte, vragen om grootschalige aanpassingen. Als klimaatverandering doorzet, is niet alles meer maakbaar en oplosbaar.’ Volgens Niezen is naast de inspanningen van gemeenten ook de betrokkenheid van burgers en bedrijven essentieel. ‘Initiatieven waarmee we anders met hemelwater om willen gaan, zoals tegels vervangen door groen of verdiepte tuinen ontlasten rioleringen en dragen bij aan een klimaatrobuuste leefomgeving.’
‘Resterende knelpunten aanpakken’
Stedelijk waterbeheer is van groot belang voor het voorkomen van milieuschade. De Nederlandse waterkwaliteit is flink verbeterd. De afgelopen jaren waren gemiddeld ruim 200 incidenten waarbij de lozing van hemel- en of afvalwater vanuit een gemeentelijke voorziening een belangrijke oorzaak was. In 2015 kwam dit aantal nog uit op 500 keer.
Nieuwe verontreinigingen, zoals microplastics, PFAS en medicijnresten, vormen een toenemend risico voor ecosystemen en volksgezondheid. Deze stoffen zijn een bedreiging voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Niezen: ’Gemeenten moeten aan de slag om de resterende knelpunten en foute aansluitingen aan te pakken. Maar het is nog belangrijker om aan de bron vervuiling te voorkomen, door strengere regelgeving en meer bewustwording onder burgers en bedrijven over juist rioolgebruik.’
Flinke onderbezetting bedreigt beheer
Gemeenten kampen met een tekort aan goed opgeleide medewerkers, ondanks inspanningen op dit gebied, en een tekort aan financiële middelen. Niezen: ‘Stedelijk waterbeheer kampt met een onderbezetting van bijna 25 procent, terwijl de taken door klimaatverandering breder worden. Dat leidt tot vertragingen in onderhoud, renovaties en de vervanging van oude riolen.’ Er zijn meer mensen én meer geld nodig om watersystemen op peil te houden en zo steden en dorpen toekomstbestendig te maken.
‘Schroef tempo vervangingen omhoog’
Haar devies is ook om het tempo van vervangingen flink omhoog te schroeven. Als dat niet gedaan wordt, worden hemelwater- en vuilwatersystemen kwetsbaarder voor storingen, verstoppingen en lekkages. Met de nodige gevolgen voor de leefomgeving en gezondheid. Tegelijkertijd stijgen de kosten voor het beheer van nieuwe voorzieningen en verouderde systemen, zo waarschuwt Niezen. ‘Het vernieuwen van rioleringen, waarvan ongeveer de helft ouder is dan 35 jaar, vraagt de komende jaren om een tempoversnelling.’
Geef een reactie