Op 12 juli is de motie Rietkerk aangenomen die betrekking heeft op de inwerkingtreding Omgevingswet per 1 januari 2023. De motie houdt in: ja, de wet treedt in werking per 1 januari volgend jaar, maar alleen met een positief advies in oktober van het Adviescollege ICT-toetsing over het Digitaal Stelsel Omgevingswet, het DSO. Waar sta je nu als gemeente, en wat is er nog nodig om straks écht klaar te zijn voor de nieuwe wet? In het innovatieve O-Lab van Sdu zijn gemeenten begonnen met de validatie van toepasbare regels.
De praktische uitwerking van de Omgevingswet kost menig gemeente hoofdbrekens. De wet ligt al lang en breed klaar, maar het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) erachter niet. Reden voor het kabinet om de inwerkingtreding uit te stellen van medio dit jaar tot 1 januari 2023. Hoewel nauwelijks nog een verrassing, kwam de kabinetsbeslissing voor veel gemeenten als een verlossing. Ondertussen is ook de nieuwe datum nog geen gelopen race, want als de ICT in oktober nog steeds niet voldoende waarborgen biedt voor een haalbare inwerkingtreding, kán de wet alsnog worden uitgesteld.
Maar de lokale overheden moeten zich dus wel gaan voorbereiden en rekening houden met de datum van 1 januari 2023. De majeure Omgevingswet bundelt en moderniseert. Alle wetten voor de leefomgeving gaan erin op. Denk aan wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De wet moet daarbij het oerwoud aan vergunningen terugdringen, procedures versnellen en de bouw in Nederland vereenvoudigen. Maar deze enorme operatie stuit dus op problemen met digitale toepassingen in de ‘backbone’ ofwel het DSO.
‘Broodnodige adempauze’
In het O-Lab van Sdu werken wetenschappers, juristen en beleidsmakers aan concrete oplossingen voor de invoering van de naderende wet. ‘Veel gemeenten worstelen bijvoorbeeld nog met de vraag hoe ze alle rijksregels, ook wel de bruidsschat genoemd, moeten omzetten naar lokale regels,’ zegt Annemarie Arts, productmanager Omgevingsrecht bij Sdu.
‘Dit gaat om de concrete inrichting van het DSO, met name de zoektocht naar praktisch toepasbare regels. Juist vanwege de grote onduidelijkheid daarover, nemen we dit vraagstuk in het O-Lab onder de loep. Zo maken we het samen voor alle gemeenten oplosbaar.’
Omgevingswet beheersbaar
Het O-Lab helpt gemeenten de Omgevingswet in hun dagelijkse werk ‘beheersbaar’ te krijgen, zo licht Arts toe. ‘Op verzoek van het werkveld hebben we innovaties ontwikkeld. Een van deze digitale producten draait volledig om de vertaling naar toepasbare regels. Het prototype komt nu breder beschikbaar, zodat we dit uitgebreid kunnen valideren. Voor gemeenten betekent dat het begin van een behapbaar systeem op maat.’
Toepasbare regels
Het prototype voorziet in direct toepasbare regels voor gemeenten, omgevingsdiensten en waterschappen. ‘Die invulling is waar het in deze fase op aankomt. Gemeenten schaffen bij verschillende aanbieders regelsoftware aan, die een technische schil vormt. Onze tool helpt dit omhulsel daadwerkelijk te vullen, zodat het bruikbaar wordt met simpel toepasbare regels, voorzien van een heldere uitleg. Zo wordt de Omgevingswet eenvoudiger en beheersbaar.’
Dat heeft een bijkomend voordeel: ‘De toepasbare regels zijn door het consistent en eenduidig taalgebruik óók toegankelijk voor inwoners en ondernemers. Gemeenten kunnen door deze vertaalslag meteen hun dienstverlening verbeteren, en ambities op dat gebied waarmaken.’
Versnipperde kennis
De validatiefase is bedoeld om ervaringen te delen en kennis samen te brengen, evenals voor afstemming op gebruikerswensen. ‘Gemeenten hebben elkaar hard nodig voor de Omgevingswet, wij zijn daarbij ondersteunend. Veel kennis is al aanwezig, maar ligt nog te veel verspreid. Binnen O-Lab trechteren we die versnipperde kennis, om de rode draad te ontdekken. De uitkomsten daarvan stellen we op slimme manieren weer beschikbaar.’
Integrale aanpak
‘Slim’ betekent bijvoorbeeld dat de tool aansluit op de technologie die gemeenten al in huis hebben. ‘De bestaande software op de markt is technisch al prima,’ vat Arts samen. ‘Maar behalve aan inhoud ontbreekt het daarbij nog aan integraliteit. Ook dat pakken we aan. Met andere woorden: we verbinden de losse eindjes met elkaar. Zo vullen we de bestaande workflow-software van gemeenten aan met onze toepasbare inhoud.’
Focus op eindgebruiker
Wil je de tijd tot inwerkingtreding van de Omgevingswet goed benutten? Dan heeft Arts nog wel een advies: ‘Stel jezelf de vraag: voor wie doen we dit? Op basis daarvan breng je focus aan, in de inhoud én in je werkwijzen. Zo hebben de gesprekken met gebruikers het O-Lab naar het juiste punt gebracht. En zo blijven wij in gesprek om de prototypes te optimaliseren.’
‘Net zoals gemeenten hopelijk in gesprek gaan, en blijven, met inwoners en bedrijven. Het is heel waardevol om daar nu al ervaring mee op te doen, horen we van de deelnemers aan het O-Lab.’
Validatieronde geopend
Deelname aan de validatieronde is nog mogelijk voor gemeenten die zoeken naar kennis en tevens willen meebouwen. ‘Je kunt de kennis, ervaringen en software die je al hebt, delen met anderen. Daarbij krijg je toegang tot alle relevante kennis en informatie uit onze online kennisbanken. Zo komen we samen tot producten die passen, omdat ze aan de praktijk zijn getoetst en waar nodig aangepast.’
Geef een reactie