Een half jaar voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet ervaren gemeenten ‘serieuze problemen’ die de voorbereiding belemmeren. Veruit het grootste knelpunt is een gebrek aan gekwalificeerd personeel. Ook ontbreekt kennis en ervaring, vooral bij het maken van plan- en toepasbare regels.
Gemeente.nu hield samen met VIND Omgevingszaken in juni een enquête met de vraag: Hoe staan gemeenten ervoor met de invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2024?
Van de 77 deelnemende gemeenten heeft ongeveer de helft 20.000-50.000 inwoners, 29 procent tussen 50.000 en 100.000, 13 procent tussen de 100.000 en 250.000 en 9 procent tot 20.000 inwoners. De meeste respondenten zijn betrokken bij de invoering van de Omgevingswet in de rol van Juridisch specialist/medewerker (32 procent).
Op orde
Op de vraag ‘In hoeverre is jouw (gemeentelijke) organisatie nu voorbereid op de inwerkingtreding van de Omgevingswet’ geeft ruim de helft van de deelnemers (56 procent) aan dat over het algemeen de voorbereiding op orde is. Met stip op één wordt als reden genoemd dat men op tijd is begonnen. Ook kennis binnen de organisatie en de inzet van de medewerkers spelen een grote rol.
Serieuze problemen
Maar meer dan een derde van de deelnemende ambtenaren ‘ervaart serieuze problemen’ die de voorbereiding belemmeren. ‘Onze zaken zijn niet op orde en de oplossing is ook niet op korte termijn voorhanden,’ zegt nog eens 7 procent. Bij 3 procent is het zelfs ‘chaos’.
‘We zijn een grote gemeente met gelukkig voldoende capaciteit,’ aldus een van de deelnemers. ‘Laat onverlet dat het een enorm geklooi gaat worden na 1 januari 2024. Wie bedenkt nu een vergunningchecker waar een aanvrager van een simpel schuurtje 68 pagina’s aan vragen door moet?’ Een ander geeft aan: ‘Ik weet op dit moment nog niet hoe ik na 1 januari mijn werk moet doen. Dat lijkt me vrij onhandig.’
Knelpunten
Naast het gebrek aan gekwalificeerd personeel mist men de kennis/ervaring voor een goede overgang (50 procent). Ook is het maken/herzien van planregels (47 procent) én het opstellen van toepasbare regels een te grote opgave (37 procent). Verder wordt er getwijfeld of het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) goed werkt. Het leren omgaan met de nieuwe systemen en software is vaak een probleem.
‘Het is niet zo dat mijn gemeente niets voor elkaar heeft. Er wordt hard gewerkt om om tijd
klaar te zijn voor de invoering van de Omgevingswet op 1 januari 2024, maar desondanks moet
er nog veel gebeuren. Dat is gewoon een grote uitdaging, omdat het buitengewoon complex is.
Er is in mijn gemeente ook zeer veel twijfel of deze wet ook een verbetering gaan brengen.’
Uit: Enquête invoering Omgevingswet
Volgens ongeveer een derde van de respondenten is er totaal geen aandacht voor de cultuuromslag die de wet impliciet ook met zich mee zou moeten brengen. Bij 34 procent is er onvoldoende afstemming en samenwerking tussen afdelingen. Ongeveer een kwart van de respondenten zegt dat ze het binnen de organisatie niet op orde krijgen om de basale dienstverlening te waarborgen na 1 januari 2024. En bij een vijfde zijn de financiële consequenties van de Omgevingswet onvoldoende overzien.
Uitbesteed
Duidelijk is verder dat veel gemeenten (sterk) afhankelijk zijn van ingehuurde deskundigheid. Tussen de 25 en 75 procent van de werkzaamheden rondom de Omgevingswet wordt door 29 procent van de gemeentelijk organisaties uitbesteed aan externe partijen. En 28 procent van de ondervraagden besteedt tussen de 10 en 25 procent uit. Projectleiding en het opstellen van een omgevingsplanvisie/-programma wordt het vaakst genoemd als uitbestede taak. Veelgehoorde opmerking is daarbij dat het steeds moeilijker is om goed gekwalificeerde externe expertise in te huren.
Hulp
Op de vraag ‘Wat zou jou of jouw organisatie helpen bij de implementatie van de Omgevingswet?’ werd extra personeel het meest genoemd (48 procent), gevolgd door betere informatie/kennisuitwisseling (47 procent) en extra opleidingen (37 procent). Er is vooral behoefte aan praktische informatie.
Ook wordt uitstel of afstel van de wet genoemd, betere afstemming met andere wetten én minder regels en voorschriften. Wat landelijk kan worden georganiseerd moet ook landelijk worden opgepakt. Bijvoorbeeld de archiveringsinstructie.
Heroverwegen
‘We hebben grotere uitdagingen,’ geeft een ambtenaar aan, ‘bijvoorbeeld een wooncrisis, stikstof, hoe gaan we genoeg energie opwekken. Allemaal problemen die juist vanuit het Rijk om een visie vragen. Dit kan niet iedere gemeente voor zichzelf oplossen. Decentralisatie is dan niet handig. De wereld ziet er heel anders uit dan toen de Omgevingswet tot stand kwam. We moeten de wet heroverwegen, de huidige tijd vraagt om een andere aanpak.’
Geef een reactie