Afgelopen jaren experimenteerden meerdere gemeenten met de regels van de bijstand. Meer eigen regie, positieve aandacht en ruimere mogelijkheden om bij te verdienen lijken volgens onderzoekers en lokale overheden de moeite waard om mee door te gaan.
‘Deelnemers en uitvoerders voelen zich hier beter bij en de effecten voor gemeente en Rijk blijken ook positief. Het lijkt een win-win voor alle betrokken partijen om de Participatiewet in die richting te heroverwegen,’ aldus onderzoekers van de Universiteit Utrecht naar aanleiding van hun onderzoek Weten wat werkt.
Gedurende anderhalf jaar ontvingen de deelnemers aan het onderzoek in Utrecht en Zeist verschillende vormen van nieuwe dienstverlening in de bijstand. Eén groep ging ’Met extra hulp in actie’, de tweede moest ‘Zelf in actie’ en de groep ‘Werken loont’ mocht langer en meer bijverdienen naast de uitkering. In elk experiment gingen meer mensen aan het werk dan gewoonlijk. Onderzoeker Timo Verlaat: ‘Door alle drie de behandelingen worden positieve effecten behaald, maar het zijn niet altijd dezelfde effecten. Het is vooral een politieke keuze waar je het meeste belang aan hecht.’
Meer ruimte en geld
De gemeente Utrecht wil de lessen van het experiment toepassen in de dienstverlening. In de onlangs gestarte Werkbeweging is er meer persoonlijke aandacht voor werkzoekenden die al langer in de bijstand zitten. Maar om dezelfde resultaten te boeken als in het onderzoek, is er volgens de gemeente veel meer tijd en aandacht voor Utrechters in de bijstand nodig.
‘Dit onderzoek leert ons dat een andere aanpak werkt. Dit vraagt ruimte in de wet- en regelgeving én structureel meer geld voor gemeenten. We kunnen dit niet alleen. Daarover ga ik met het Rijk in gesprek,’ aldus wethouder Linda Voortman.
Aanpassen Participatiewet
Ook Groningen, Nijmegen, Tilburg, Deventer en Wageningen deden een soortgelijke proef met een alternatieve aanpak in de bijstand. Groningen wil net als Utrecht meer ruimte voor bijverdienen en maatwerk. De resultaten van het experiment Bijstand op Maat laten volgens de gemeente zien ‘dat ruimte voor eigen keuzes en een financiële prikkel een sleutelrol spelen in een effectieve dienstverlening aan mensen in de bijstand.’ Reden voor Groningen om bij het Rijk te pleiten voor meer experimenteerruimte in de Participatiewet.
‘De resultaten bevestigen het effect van positieve aandacht. De Participatiewet in zijn huidige vorm is gericht op verplichtingen en sancties. Wij willen dat de wet wordt aangepast met meer ruimte voor mensen om zelf keuzes te maken en extra bij te verdienen. Een methode gericht op meer ruimte, vertrouwen en individuele begeleiding van mensen in de bijstand. We constateren wel dat dit meer capaciteit vraagt,’ aldus wethouder Carine Bloemhoff.
Positieve benadering
In Wageningen zijn de uitkomsten van het experiment Vertrouwen Werkt soortgelijk. De gemeente meldt dat uitstroom naar werk fors hoger is dan bij de mensen die niet aan het onderzoek meededen. Daarnaast neemt parttime werk toe bij positieve financiële stimulering. Ook werkt de aanpak volgens de gemeente goed op welbevinden, op ervaren gezondheid en op de dienstverlening die inwoners ervaren.
‘We hadden er als gemeente alle vertrouwen in dat een andere en positieve benadering van mensen in de bijstand goed zou werken. Dan is het natuurlijk belangrijk dat nu ook bevestigd te zien. We kunnen met deze aanpak mensen echt beter helpen,’ concludeert wethouder Maud Hulshof. Wageningen hoopt dat de resultaten van het onderzoek eraan bijdragen dat er meer ruimte komt voor vertrouwen richting cliënten, en minder nadruk op controle en handhaving. Verder pleit de gemeente voor een landelijke regeling waarbij parttime werken in de bijstand loont.
Hoopgevend
Ook in Deventer is de uitstroom naar werk groter in het onderzoek Wat werkt op weg naar werk? De resultaten zijn hoopgevend, maar vragen volgens de gemeente meer onderzoek om concreet mee aan de slag te gaan. De studie leverde volgens wethouder Rob de Geest een schat aan informatie op. ‘Daar kunnen we anderen verder mee helpen. En de opgedane ervaring gebruiken we bij de invoering van het nieuwe beleidskader Inzet op maat.’
Onderzoeker Peter Gramberg was deels verrast door de uitkomst. ‘Voordat wij begonnen experimenteerden andere landen al. De tendens was daar dat meer vrijheid leidt tot betere resultaten. Dat zagen wij echter niet terug in het onderzoek. Conclusie is wel dat aandacht werkt. En dat hoeft niet altijd een persoonlijk gesprek te zijn, dat kan ook telefonisch. Ook de wisselwerking tussen de app die Deventer gebruikte en de gesprekken werkten goed. Daar zie ik mooie kansen voor de toekomst.’
Landelijk vervolg
De conclusies zijn niet keihard en voorzichtig, maar wel reden voor de vier gemeenten om positief te zijn over een andere aanpak in de bijstand. In Nijmegen leverde het experiment niet meer uitstroom op, meldt streekomroep RN7, wel meer tevredenheid onder de deelnemers. Tilburg komt half mei met de resultaten. De wethouders van de zes gemeenten die experimenteerden overleggen in mei met staatssecretaris Van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) over de uitkomsten. Het Centraal Planbureau (CPB) maakt een landelijke analyse. De staatssecretaris heeft aangekondigd op 1 juni de uitkomsten van de onderzoeken en haar bevindingen daarover te delen.
Wat hier geschreven wordt is de halve waarheid in sommige steden werden kleine resultaten behaald en sommige zijn de reacties minder positief( Utrecht en Nijmegen)
Er wordt hier succes gehaald door de mensen in de bijstand die hun begeleiden meestal zijn dit ingehuurde mensen met een eigen (werk)bureaus dus dure personen daarom is deze werkgelegenheid bij deze gestegen de praktijk is dat meeste een baan krijgen omdat ze een(rug) zak met geld hebben die verstrek door de overheid en de gemeentes om maar te scoren met de woorden zie je wel dat het werkt ,natuurlijk als ik iemand me aan wordt geboden met een buidel vol geld en nog iemand die hen begeleid op de vloer en waar ik geen omkijken naar heb is zo”n persoon natuurlijk welkom
Het is de vraag hoelang die persoon van de bijstand bij een bedrijf mag blijven en dit is soms max 1 jaar,want dan is de subsidiepot( geldstroom) op en komt er een meestal een andere voor inde plaats.In dit geval wordt deze persoon wel als een succes gemeld maar gaat meestal terug naar de bijstand en het feestje kan op nieuw beginnen Conclusie mijne kant er wordt aardig met de cijfers gerommeld maar dat is logisch het gaat om veel geld en eventueel gezichtverlies omdat het niet heeft gewerkt
Groot verschil in verslaggeving. Volgens de NOS waren bijstandsexperimenten in Utrecht en Nijmegen geen groot succes en in Utrecht waren er maar kleine verschillen.