Iedereen die hulp in het stemhokje nodig heeft, kan dit straks krijgen. Demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken heeft hiervoor inmiddels een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd. De hulp komt van stembureauleden, zo is bepaald. Wie een fysieke beperking heeft, behoudt wel het recht om iemand naar keuze mee te nemen voor hulp in het stemhokje.
Nu is het nog zo dat alleen stemmers die door een lichamelijke beperking niet zelfstandig kunnen stemmen hulp in het stemhokje krijgen. De minister wil dit mogelijk maken voor iedereen die hulp kan gebruiken, zo laat hij weten. Dus ook voor wie bijvoorbeeld een verstandelijke beperking heeft of laaggeletterd is.
Met fysieke beperking
Het uitgangspunt van het wetsvoorstel is dat kiezers die hulp in het stemhokje willen, dit ontvangen van een stembureaulid. De groep mensen met een fysieke beperking behoudt wel het recht om iemand naar keuze mee te nemen voor hulp in het stemhokje. Dat kan dus een lid van het stembureau zijn, maar mag ook een familielid of kennis zijn.
‘Mag geen achteruitgang betekenen’
Het wetsvoorstel vervangt de tijdelijke experimentenwet die gepland was en werd eerder aan verschillende belangenorganisaties voorgelegd, zoals de VNG en NVVB. Zij wilden dat voor alle kiezers dezelfde regeling zou gelden, ofwel hulp van een stembureaulid, ofwel een persoon naar keuze. ’Als iedereen die bijstand nodig heeft hulp naar keuze in het stemhokje zou mogen meenemen, kan het stemgeheim en de stemvrijheid onvoldoende worden gewaarborgd en is er meer kans op beïnvloeding,’ zo staat in zijn notitie Hoofdlijnen wetsvoorstel bijstand in het stemhokje.
‘Hulp door een stembureaulid zorgt dat kwetsbare kiezers niet onder druk gezet worden om een andere stem uit te brengen dan zij zelf willen. Een stembureaulid heeft namelijk een neutrale rol in het verkiezingsproces.’
Omdat hij ook niet wil dat het nieuwe wetsvoorstel een achteruitgang betekent voor kiezers met een lichamelijke beperking, mag deze groep dus nog wel hulp naar keuze in het stemhokje meenemen of kiezen voor de hulp van een medewerker op het stembureau. De Kiesraad is het met De Jonge eens.
Wettelijk verankeren
Eerder lag het idee op tafel om eerst met de hulp te experimenteren in een aantal gemeenten, maar de minister schoof dat van tafel en besloot dit landelijk te regelen. Om zo hulp in het stemhokje eerder mogelijk te maken. Het streven is dat het vanaf de gemeenteraadsverkiezingen in 2026 van kracht is. Het wetsvoorstel wordt nu verder uitgewerkt om na de zomer voor te leggen aan de Raad van State.
VN-verdrag Handicap
Het wetsvoorstel ‘Bijstand in het stemhokje’ sluit aan bij het VN-verdrag Handicap en bij de wens van verschillende organisaties, zoals het College voor de Rechten van de Mens. Zij willen graag de hulp bij het stemmen in het stemhokje voor een bredere groep mogelijk te maken. Ook de Kiesraad adviseerde eerder om bijstand door een lid op het stembureau mogelijk te maken voor kiezers met een verstandelijke beperking.
De Jonge: ‘Verkiezingen vormen de basis van onze democratie. Voor veel kiezers is zelfstandig een stem uitbrengen niet vanzelfsprekend, terwijl de wens om zélf te kunnen stemmen wel groot is. Dat geldt bijvoorbeeld voor kiezers die moeite hebben met lezen of een licht verstandelijke beperking hebben. Door mogelijk te maken dat zij een stembureaulid om hulp kunnen vragen, zorgen we dat zij gemakkelijker zelf van hun stemrecht gebruik kunnen maken.’
Geef een reactie