Alle kinderen die zich binnen de Nederlandse grenzen begeven, hebben recht op onderwijs. Ongeacht hun verblijfsstatus en of ze wel of geen BSN-nummer hebben. Dit is niet altijd bekend bij gemeenten en scholen, waardoor kinderen zonder verblijfsvergunning vaak lange tijd niet naar school gaan.
In Nederland is er leerplicht voor kinderen in de leeftijd van 5 tot 16 jaar. Voor kinderen van 16 tot 18 jaar die nog geen diploma hebben behaald, is er een zogenaamde kwalificatieplicht.
Leer- en kwalificatieplicht
De leer- en kwalificatieplicht houdt in dat de ouder of verzorger van een kind verplicht is het kind in te schrijven op een school en er voor te zorgen dat het kind de school regelmatig bezoekt. De leer- en kwalificatieplicht geldt voor alle kinderen in Nederland en dus ook voor kinderen zonder verblijfsvergunning. Zodra het kind in Nederland is, gaat de leerplicht in. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het toezicht en daarom controleert een leerplichtambtenaar van de gemeente of ouders en jongeren de Leerplichtwet naleven.
Beschikbaarheid onderwijs
Met het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in februari 2022 kwam een grote groep vluchtelingen naar Nederland. Een derde van deze groep bestaat uit kinderen. Voor hen moest in korte tijd onderwijs worden opgetuigd.
Gemeenten hebben de grondwettelijke verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er voor ieder kind onderwijs beschikbaar is. Dat geldt ook voor kinderen die naar Nederland zijn gevlucht en (nog) geen verblijfsvergunning hebben. Het onderwijs voor deze groep dient volgens de Europese Opvangrichtlijn ten minste binnen drie maanden te worden gerealiseerd. Het is echter de bedoeling dat iedere gemeente zich maximaal inspant om het onderwijs zo snel mogelijk te realiseren. Daarom is het belangrijk voor gemeenten om in goed overleg met de schoolbesturen te blijven en zo snel te kunnen schakelen.
Spoedwet
Vanwege het grote aantal leerplichtige nieuwkomers afgelopen tijd zit het onderwijs aan deze groep nu in de knel. De Wet tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen, die in oktober in werking is getreden en voor twee jaar geldt, moet voor meer ruimte zorgen. Zo is er een overlegplicht tussen gemeenten en schoolbesturen opgenomen om afspraken te maken over het onderwijs voor nieuwkomers. Het initiatief ligt daarvoor bij gemeenten. Daarnaast mag er binnen het nieuwkomersonderwijs gekort worden in de onderwijstijd en mogen onbevoegde leerkrachten lesgeven. Over de gevolgen voor de leerlingen van deze laatste afspraken bestaan wel zorgen.
Luister de podcast
In de podcast ‘Recht van Spreken’ komen Fura Grol, leerkracht nieuwkomersonderwijs en adviseur bij de Stichting LOWAN, en Folkert van der Werff, beleidsadviseur onderwijs nieuwkomers bij gemeente Tilburg, aan het woord over nieuwkomersonderwijs. Zij gaan in op ‘het niet in beeld zijn’ van deze groep kinderen en de zorgen over de kwaliteit van het onderwijs dat wordt aangeboden, onder andere door het lerarentekort. Ruzanna, jongerenambassadeur bij Defence for Children, vertelt in de podcast over haar eigen ervaringen als nieuwkomer in het onderwijssysteem van Nederland.
Vragen?
Welke rechten hebben kinderen zonder verblijfsvergunning als het gaat om onderwijs? En wat gebeurt er als kinderen 18 worden? Mogen leerlingen zonder verblijfsvergunning ook stage lopen? Hierover lees je meer in deze Q&A.
Specifieke vragen over de situatie van een leerling? U kunt altijd kosteloos (juridisch) advies vragen bij de Kinderrechtenhelpdesk van Defence for Children. De Kinderrechtenhelpdesk is bereikbaar van maandag tot en met donderdag tussen 9 en 17 uur en op vrijdag van 9 tot 13 uur via het nummer 071 516 0980.
Geef een reactie