Uit recent onderzoek blijkt dat de inzet van jongerenwerkers het leven van jongeren verbetert en jeugdzorgkosten doet dalen. ‘Veel gemeenten hebben tot nu toe echter verzuimd om toegankelijke, alledaagse hulp bij opgroeien en opvoeden professioneel vorm te geven.’
Dat concluderen het Verwey-Jonker Instituut en het lectoraat Youth Spot van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Door meer inzet van jongerenwerk bieden gemeenten veel eerder laagdrempelige jeugdhulp. Maar van ‘meer inzet’ is geen sprake. Dat is een van de conclusies uit het rapport Náást de Jongeren van het Verwey-Jonker Instituut. Het aantal jongerenwerkers is de afgelopen tien jaar zelfs gestagneerd.
De kosten voor jeugdzorg rijzen momenteel de pan uit. Eric van der Burg, voorzitter Sociaal Werk Nederland schrijft in het voorwoord: ‘Dat komt omdat de wijk- en jeugdteams die sinds de decentralisatie Jeugd in bijna alle gemeenten zijn opgezet, meer jongeren met problemen spotten, en samen met huisartsen veelvuldig doorverwijzen naar tweedelijnshulp.’
Jeugdwet
Volgens het rapport staat dat helemaal haaks op de bedoeling van de Jeugdwet. Gemeenten moeten op basis daarvan investeren in ‘vroeghulp’ aan kwetsbare gezinnen en jeugd, en een sociale basis in buurten organiseren om ouders en gezinnen te begeleiden bij opvoeden, schulden of het vinden van werk. ‘Dat vraagt om een omslag van zorg naar preventie. Van hulpverlening naar jongerenwerk dat werkt aan talentontwikkeling en 24/7 aansluit bij de leefwereld van jongeren.’
Transformatiedoelen
Het lectoraat Youth Spot (HvA) onderzocht de bijdrage van jongerenwerk aan de transformatiedoelen: meer preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden, sneller de juiste hulp op maat bieden en demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren van de jeugdsector. ‘Nu, vier jaar later, is de druk op de jeugdhulp verder toegenomen. Het aantal jongeren dat hulp nodig heeft is gestegen, de wachttijd voor hulp is langer geworden en twee op de drie gemeenten komen geld tekort voor jeugdzorg. Dit effectonderzoek toont aan dat het inzetten van het jongerenwerk een bijdrage levert aan het verminderen van de druk op de (jeugd)zorg,’ aldus het lectoraat.
Uit het onderzoek komt naar voren dat jongerenwerk als basisvoorziening in de wijk de doelgroep helpt om eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden te versterken. Verder wordt waar nodig doorverwezen naar professionele hulp en draagt deze aanpak eraan bij dat jongeren met zware problemen toch stabiel blijven.
Goud in handen
Het inzetten van veel meer jeugd- en jongerenwerkers door gemeenten kan volgens beide onderzoeken de omslag in jeugdhulp bewerkstelligen. ‘Laten we het positief bekijken: we hebben goud in handen. Goed jeugd- en jongerenwerk geeft gemeenten de komende decennia een enorme kans om de doorgeschoten jeugdzorg drastisch in te perken. Dáár moeten we als samenleving in investeren,’ meent Van der Burg.
Aan jongerenwerkers de uitdaging om meer/duidelijker over het voetlicht te brengen waaruit dit ‘goud’ bestaat. Als storytelling specialist weet ik dat die kennis verborgen zit in hun verhalen. Kennis over wat jongeren nodig hebben, kennis over wat (niet) werkt, kennis over toegevoegde waarde. Alles wat je nodig hebt is er al.