Tilburg werkt mee aan een onderzoek waarbij gezinnen in de bijstand vanaf 2024 twee jaar lang maandelijks 150 euro extra krijgen. Zonder voorwaarden of tegenprestaties. Na Zaanstad is het de twee gemeente die hiermee proefdraait. Betrokkenen lichten het experiment toe.
Wie moet rondkomen van een laag inkomen ervaart vaker stress, gezondheidsklachten en heeft minder vertrouwen in de toekomst. Extra geld zou een oplossing kunnen bieden.
De gemeente Tilburg werkt daarom mee aan het onderzoek Gewoon geld geven. De Hogeschool van Amsterdam (HvA) onderzoekt op initiatief van stichting Kansfonds wat er gebeurt als je gezinnen met een bijstandsuitkering extra geld geeft. De gezinnen kunnen zelf bepalen hoe ze dit geld uitgeven.
Op zoek naar inzichten
De HvA onderzoekt onder andere wat het extra geld en het vertrouwen doen met het welzijn van de gezinnen. De Tilburgse wethouder Esmah Lahlah van Bestaanszekerheid licht toe: ‘Er leven veel vragen over dit onderwerp, bijvoorbeeld of inwoners hierdoor minder stress ervaren. Ook is de vraag in welke mate minder geldstress echt leidt tot meer rust in de gezinnen en meer kansen? En wat doet het met de kinderen? De uitkomst van het onderzoek kan gemeente Tilburg, maar ook de rijksoverheid belangrijke inzichten geven.’
Extra geld op basis van vertrouwen
Het Kansfonds en de gemeente kwamen overeen dat 150 bijstandsgezinnen vanaf begin 2024 twee jaar lang iedere maand een extra bedrag van 150 euro krijgen. Hieraan zijn geen voorwaarden of tegenprestaties verbonden. Ook heeft de extra maandelijkse bijdrage geen gevolgen voor een uitkering, kwijtschelding gemeentelijke belastingen of andere gemeentelijke regelingen voor minima.
Zelfs als inwoners stoppen met deelname aan het onderzoek krijgen ze de 150 euro nog, behalve als ze naar een andere gemeente verhuizen. Na twee jaar wordt dit bedrag binnen zes maanden afgebouwd door het iedere maand met 25 euro te verlagen.
Vergelijken
Een andere groep van 375 gezinnen krijgt dezelfde vragen, maar niet de extra middelen. Zo willen de onderzoekers beide groepen vergelijken. Deze gezinnen ontvangen wel een vergoeding voor deelname aan de pilot.
Aan de hand van vragenlijsten en gesprekken kijkt de HvA wat het extra geld doet met het mentale, fysieke en sociale welzijn, de (arbeids)participatie van ouders en de ontwikkeling en schoolprestaties van kinderen.
Nieuwe kennis voor duurzame oplossingen
Met het onderzoek willen de partijen nieuwe kennis ontwikkelen en komen tot duurzame oplossingen voor mensen die moeten rondkomen van weinig geld. Gezinnen die mee kunnen doen, ontvangen hier vanzelf bericht over van de gemeente en de HvA. De extra bijdragen en de vergoedingen voor de Tilburgse gezinnen die meedoen aan het onderzoek worden betaald door FNO Samen Kansrijk en Gezond.
Zaanstad al verder
Tilburg is na Zaanstad de twee gemeente die hieraan meewerkt. Kurdestan Smit is programma adviseur bij Kansfonds en betrokken bij het project. ‘In gemeente Zaanstad is nu de laatste maand van de eerste pilotperiode ingegaan. We hanteren drie maanden als start, om lokaal processen in de praktijk te testen en verder in te richten. En om deelnemers te betrekken, bijvoorbeeld om feedback te geven op de vragenlijsten van de onderzoekers.’
De eerste zes gezinnen in Zaanstad zijn geselecteerd. Drie bevinden zich in de groep die geld krijgt en drie in de groep zonder de extra middelen. Smit: ‘Met hun ervaringen en tips stellen we de aanpak bij. Het onderzoek bestaat dus uit een pilotperiode van drie maanden en een groter onderzoek van twee jaar. Die proefperiode is nodig, omdat in elke gemeente de uitvoering verschillend is. Daarom heb je een soort van generale nodig, om daar inzicht in te krijgen. Elke lokale situatie vraagt om een net iets andere inregeling.’
‘Ingewikkelde interventie’
Na die drie maanden volg het grotere onderzoek. ‘Dit start in het najaar en duurt twee jaar. Daarna volgt een periode van afbouwen van ongeveer een half jaar, waarin gezinnen die meededen nog ondersteuning en nazorg krijgen,’ aldus Smit.
Kansfonds startte al zo’n twee tot drie jaar geleden met het opzetten van het project. ‘Het bleek ingewikkelder dan gedacht en kostte veel uitzoekwerk. Er kwam veel bij kijken om de ogenschijnlijk eenvoudige interventie van de grond te krijgen. De praktijk is weerbarstig, omdat we te maken hebben met ingewikkelde wet- en regelgeving. Stap voor stap hebben we obstakels weggewerkt, samen met maatschappelijk organisaties die ook zien dat het anders moet.’
Derde gemeente toont interesse
Waarschijnlijk blijft het niet bij Tilburg en Zaanstad. ‘We zijn nu in gesprek met een derde gemeente,’ zegt Smit. De naam wil ze nog niet kwijt. Gewoon geld geven is volgens haar het doel van het programma, maar het dient ook als middel om een nieuwe visie op het armoedevraagstuk aan te jagen. ‘Met de kennis die we ophalen, willen we het debat over echte oplossingen onderbouwd voeren. Samen met deze gemeenten, vinden we het tijd om te doen wat nu nodig is. De beste remedie tegen armoede is tenslotte bestaanszekerheid.’
Het is een prpef. Die duurt helaas lang. De uitkomsten zijn belangrijk voor alle groepen op of onder het nestaansminimum. Om zo wijd mogelijk te testen, hebben ze voor gezinnen gekozen.
Elle says “krijgen mensen met alleen een aow geen toeslag?”.
Ik denk dat deze proef niet wordt gedaan met AOWers. Maar het is een proef. Dus geen toeslag.
Ik moet eerlijk zeggen, dat ik het verschil van €150,- een beetje karig vind. Jaren geleden constateerde het Nibud al, dat een bijstandsgezin ruim €300,- per maand tekort komt voor basale benodigdheden. Dus zelfs met €300,- extra moet nog gewacht worden met het aanschaffen van een wasmachine, tot de gemeente de aanvraag heeft verwerkt. Al die tijd mag iemand alle was met de hand doen. Ook als diegene werkt met behoud van uitkering, of reuma heeft.
krijgen mensen met alleen een aow geen toeslag