In ‘coronajaar’ 2020 werden gemeenten gewaarschuwd dat problematische schulden onder invloed van de pandemie zouden toenemen. Als hoofdeconoom bij het Centraal Bureau voor de Statistiek houdt Peter Hein van Mulligen de vinger zo goed mogelijk aan de pols, maar eenvoudig is dat niet. ‘De schade zit verstopt in een zwarte doos.‘
Kort voor het interview met Van Mulligen verschijnt op de CBS-site dat ‘het persoonlijk welzijn van de Nederlandse bevolking in 2020 nauwelijks veranderd is’. Het bericht is gebaseerd op de Persoonlijke Welzijnsindex of PWI. Deze indicator toont onder meer hoe mensen oordelen over hun persoonlijke financiële situatie, hun kansen op het gebied van opleiding en arbeid, en hun tevredenheid over het werk of dagelijkse bezigheden.
‘Reëel beschikbaar inkomen huishoudens 2,4 procent hoger’ en ‘Overheidstekort over 2020 uitgekomen op 34 miljard euro’ zijn nieuwskoppen die het CBS een paar dagen later naar buiten brengt.
Voorspelde ramp
Volgens Van Mulligen vatten ze goed samen dat 2020 dankzij onder andere de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) en de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandig Ondernemers (TOZO) niet het economische rampjaar is geworden dat velen voorspelden. ‘Een economische krimp van 3,7 procent is zo’n beetje de enige overeenkomst met 2009, hét jaar van de kredietcrisis. Toen hield de overheid de hand op de knip en werd iedereen hard geraakt,’ roept hij in herinnering.
‘Nu steekt de overheid zich diep in de schulden om via subsidies een toename van de werkloosheid en het aantal faillissementen te voorkomen. Bovendien zie je een enorme tweedeling: sectoren als horeca, cultuur en toerisme worden keihard geraakt, andere sectoren draaien beter dan ooit tevoren.’
Zicht ontnomen
Het lijkt dus minder erg dan gedacht, maar zijn de economische en maatschappelijke gevolgen van corona op de lange termijn al te overzien? Van Mulligen: ‘Nee. Dat maakt de huidige situatie ook zo bijzonder en uitdagend, ook voor het CBS. Corona is een soort natuurramp. Die laat zich niet samenvatten met termen als hoogconjunctuur en laagconjunctuur.
‘Uit alle data blijkt dat het financiële ondersteuningspakket van de overheid goed werkt, maar het ontneemt ook het zicht op de werkelijke economische schade die de coronacrisis aanricht. Die zit verstopt in een zwarte doos, die we pas mogen openen als de pandemie bedwongen is.’
Loondienst en zzp’ers
Is in de CBS-cijfers dan iets te zien van de voorspelde toename van het aantal mensen met problematische schulden als gevolg van de coronapandemie? ‘Nee, ook niet. We hebben naar buiten gebracht dat het persoonlijke welzijn van de Nederlandse bevolking in 2020 iets is toegenomen. Dat geldt ook voor het consumentenvertrouwen, het reëel beschikbare inkomen van huishoudens en de vrije besparingen.
‘Huishoudens spaarden in 2020 per saldo 23,3 procent van hun beschikbaar inkomen. In 2019 lag de spaarquote nog op 16,6 procent. Ook hier is overigens sprake van een tweedeling. Anders dan tijdens de kredietcrisis, heeft de coronacrisis nauwelijks tot geen financiële impact op mensen met een vast contract in loondienst. Veel ondernemers en zzp’ers staat het water echter aan de lippen. Het antwoord op de vraag hoe hun financiële toekomst eruit ziet, zit verstopt in die zwarte doos waar ik het net over had.’
Geen zinnig woord
Welke onzichtbare factoren bepalen de uitkomst straks? ‘Het einde van de coronacrisis zal voor een aantal bedrijven en zzp’ers te laat komen, maar of dat er honderden of honderdduizenden zijn, daar valt nog geen zinnig woord over te zeggen. Andere bedrijven en zzp’ers zullen juist profiteren van de uitgaven en investeringen die consumenten nu nog voor zich uitschuiven maar die ze – naar verwachting – massaal zullen gaan doen zodra het weer mag en kan.’
Geef een reactie