Sluit de huidige werkwijze van de schuldhulpverlening wel aan bij de ontwikkeling van pubers?
– COLUMN –
Een
van mijn favoriete tijdschriften is de Psyche
& Brein. Het blad vertelt je van alles over geestelijke aandoeningen en
hoe de hersenen werken. Regelmatig verschijnen er artikelen over het gedrag en
het ontwikkelende brein van pubers. Met mijn collega had ik daarover een
discussie. Want sluit de huidige werkwijze van schuldhulpverlening aan bij hoe
puberende hersenen zich ontwikkelen?
De
twee volgende zaken uit het tijdschrift blijven mij het meeste bij. Ten eerste
dat bij pubers het deel van de hersenen dat zich bezig houdt met planning en
het overzien van gevolgen, de prefrontale cortex, pas af is tegen de tijd dat
je 24 jaar bent. Ten tweede, en ouders van pubers herkennen zich hier
waarschijnlijk wel in, is dat pubers zich meer richten op hun vrienden dan de
ouders.
In de combinatie van deze gegevens ligt het gevaar: het lijkt erop dat
tieners in het gezelschap van leeftijdgenoten minder goede beslissingen nemen
dan wanneer ze alleen zijn of bij volwassenen.
Schuldhulpverlening
Nu
we dit weten (voorlopig, want de wetenschap blijft zich ontwikkelen) hoe moeten
we dan met schuldhulpverlening bij jongeren omgaan? Iedereen herinnert zich de
middelbare school en wat je moest doen of hebben om er bij te horen. Het
verschil zit m er in dat de spullen nu stukken duurder zijn. Mobiele telefoon
of iPhone, iPads en merkkleding, scooters… wanneer je populair wilt zijn,
heb je een dikke portemonnee nodig. Jongeren zullen dit in veel gevallen willen
hebben omdat verstoting uit de groep (in psychosociale zin) erge gevolgen
heeft.
Wat is er gemakkelijker dan het item te kopen en erbij te horen? Dat je
schulden aangaat of opbouwt komt later wel weer. De gevolgen voor de toekomst
zijn niet heel scherp te zien wanneer dat deel van je brein nog niet af is.
Minder schulden
Mijn
collega geeft aan dat juist deze informatie er voor zorgt dat je nog bewuster
moet gaan opvoeden. Wanneer kinderen weten dat ze goed zijn zoals ze zijn,
zullen ze minder snel schulden aangaan om bij de groep te horen. Ik ben er iets
pessimistischer over. Tot ongeveer je twaalfde geloof je precies wat je ouders
zeggen. Wanneer dit positief is, kan dit op de middelbare school door
leeftijdsgenoten wel gecorrigeerd worden. Aangezien zij steeds belangrijker
worden als referentiekader, wordt de invloed van hun mening ook groter. Wanneer
je ouders je altijd al een slechte mening over je hadden, zul je des te meer
bij je leeftijdsgenoten willen aansluiten.
Maar
wat betekent dit nu voor schuldhulpverlening aan jongeren? Preventie werkt
waarschijnlijk slechter omdat jongeren de consequenties van het aangaan van
schulden niet overzien en wel de biologische drang voelen om ergens bij te
horen.
Rood staan
Curatie is niet iets om naar te streven: het is mosterd na de maaltijd.
Het alternatief is dat jongeren bij het rood staan bij de bank of bij de
telefoonmaatschappij een 1 op 1 gesprek krijgen met een volwassene. Dit
natuurlijk ver weg van al die leeftijdsgenoten die ongemerkt (biologische)
invloed uitoefenen. Maar krijg banken en telefoonmaatschappijen maar eens zo
ver dat ze hun verantwoordelijkheid oppakken.
Heeft
iemand anders nog ideeën? Want met schulden aan je werkzame leven beginnen, is
een achterstand waar geen leeftijdgenoot jaloers op zal zijn…
Overtreding van huidige wet- en regelgeving (zorg en informatieplicht) wordt massaal overtreden, zonder enige sancties.
Recentelijk weer vernomen dat een jongere, zonder vast contract, in contact met zijn Rabobank te kennen gaf, liever ? 2.000 dan
? 1.000 roodstand had. Voor hij het wist had hij een volgens de bankmedewerker een veel goedkopere doorlopend krediet van ? 6.500(?!)