Het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) verwacht dat de druk op de organisatie en de asielopvang de komende tijd alleen nog maar toeneemt. Asielzoekers moeten volgens het COA sneller aan het werk kunnen, onder meer door het wegwerken van de achterstand voor de inschrijving in de Basisregistratie Personen. Onder meer Amsterdam is daar druk mee bezig.
In de jaarlijkse Stand van de Uitvoering blikt het COA terug op 2023, geeft de stand van zaken weer in 2024 en kijkt vooruit. Vorig jaar was volgens het COA – niet verrassend – ‘een uitdagend jaar’ met ‘lastige omstandigheden’. Zoals de val van het kabinet, de aanhoudende oorlog in Oekraïne, een stagnerende uitstroom van statushouders naar reguliere huisvesting, de krapte op de arbeidsmarkt en het afnemen van maatschappelijk draagvlak voor asielopvang.
Knelpunten
Het COA benoemt de belangrijkste knelpunten uit de dagelijkse praktijk en de oplossingsrichtingen voor verbetering. De 5 grootste knelpunten zijn:
- Belemmeringen voor asielzoekers om te kunnen deelnemen op de arbeidsmarkt.
- Het aanhoudend tekort aan reguliere opvangplekken.
- Het groeiend aantal alleenreizende jongeren en kinderen (prognose benodigde opvangplekken 1 juli 2024: 5.980, 1 januari 2025: 9.500, 1 januari 2026: 13.950).
- Statushouders die te lang in de asielopvang verblijven.
- Een kleine groep overlastgevers met zware psychische-, psychiatrische- of verslavingsproblemen, die veel onrust veroorzaken.
Snel aan het werk
Het COA wil dat asielzoekers zo snel mogelijk aan het werk kunnen. Het bieden van werkmogelijkheden levert veel volgens de organisatie voordelen op voor zowel asielzoekers, de opvang als de samenleving.
‘Mensen op onze opvanglocaties die betaald of onbetaald werk doen, integreren beter en sneller in de samenleving,’ zegt bestuurslid Joeri Kapteijns. ‘Het is belangrijk voor hun zelfredzaamheid en eigenwaarde, overigens ook voor de kleine minderheid die uiteindelijk Nederland moet verlaten. Bewoners krijgen loon, waarmee zij zelf gaan meebetalen aan de opvang en meer te besteden hebben in Nederland.’
Asielzoekers die moeten wachten op de uitslag van hun asielaanvraag kunnen nog niet werken. In de praktijk merkt het COA dat deze groep zonder zinvolle bezigheid gedemotiveerd raakt. ‘Dit is slecht voor hun welzijn en heeft bovendien invloed op de leefbaarheid op en rondom de opvanglocaties’.
Betaalde baan in 2026
Daarom streeft het COA ernaar dat in 2026 de helft van de asielzoekers die mogen werken een betaalde baan heeft. Dat is haalbaar ‘mits de ondersteunings- en begeleidingsstructuur met onder meer UWV, gemeenten, uitzendbureaus, maatschappelijke- en werkgeversorganisaties verder wordt opgepakt’. Ook zou er in elk azc een meedoenbalie, waar asielzoekers gekoppeld worden aan (vrijwilligers)werk en andere participatiemogelijkheden, moeten komen.
Achterstand BRP
Een belangrijke taak voor gemeenten is volgens het COA het wegwerken van de achterstand voor de inschrijving in de Basisregistratie Personen (BRP), zodat asielzoekers sneller een Burgerservicenummer krijgen. Momenteel wachten circa 18.000 asielzoekers nog op een BSN. De eerste inschrijving kan alleen in de zogeheten BRP-straten bij de 5 aanmeldcentra van de IND.
Op verzoek van het Rijk opende Amsterdam begin april een BRP-straat om te helpen bij het verwerken van de achterstallige aanvragen. De hoofdstad heeft inmiddels 750 achterstallige dossiers binnen, die allemaal al meer dan 6 maanden op een inschrijving wachten. Daarvan zijn er zo’n 600 verwerkt en dit is probleemloos verlopen, schrijft wethouder Rutger Groot Wassink (migratie) in een raadsbrief.
Oplossingen
Ook voor de andere knelpunten geeft het COA in de Stand voor de Uitvoering aan wat er voor nodig is om ze op te lossen. Zoals meer reguliere kleinschalige opvang, die vooral in de praktijk met gemeenten en samenwerkingspartners vorm moet krijgen. Ook de Spreidingswet wordt nog genoemd als belangrijke stap naar een eerlijke verdeling van asielopvang, maar deze lijkt met het nieuwe kabinet te sneuvelen.
Geef een reactie