Amsterdam start in januari met een pilot om asielzoekers te helpen bij het vinden van werk. De gemeente wil dat mensen al vanuit de opvang stappen kunnen zetten om zich te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving. Bijvoorbeeld door Nederlands te leren en te oriënteren op een baan. Ook in andere gemeenten lopen proeven om asielzoekers sneller aan werk te helpen.
Een jaar geleden schrapte de Raad van State de 24-wekeneis, omdat deze in strijd bleek met de Europese Opvangrichtlijn. Sindsdien mogen asielzoekers in Nederland meer dan 24 weken per jaar werken, als hun asielaanvraag minimaal 6 maanden in behandeling is. Maar het maximum van 24 werkweken vormde niet de enige belemmering voor werkgevers en asielzoekers.
Administratieve eisen en wachttijden
Er zijn veel regels en verplichtingen die een start op de arbeidsmarkt vertragen. Zo mogen asielzoekers pas werken vanaf het moment dat hun asielaanvraag 6 maanden loopt. Ook hebben ze een burgerservicenummer nodig én moeten werkgevers een tewerkstellingsvergunning (TWV) aanvragen, een proces van circa 5 weken. Volgens het onlangs verschenen rapport Wachten of Werken van Platform 31 hadden in 2023 zo’n 23.000 bewoners aan het werk kunnen zijn, terwijl zij niets anders mochten dan wachten.
Bureaucratie en wachttijden, voor de TWV en inschrijving in de Basisregistratie Personen, zitten betaald werk in de weg. Het COA deed eerder dit jaar al een oproep om asielzoekers sneller aan het werk te helpen, door het wegwerken van de BRP-achterstand. Amsterdam helpt samen met de gemeente Gilze en Rijen mee om de landelijke achterstand weg te werken rondom de inschrijving van statushouders en asielzoekers.
Pilot ‘Asielzoekers aan het werk’
Amsterdam heeft al de ‘Vroege Start’ voor statushouders en doet nu een stap extra met de pilot ‘Asielzoekers aan het werk’ om statushouders vanuit de opvanglocatie te laten starten met inburgeren en participeren. Door belemmeringen weg te werken en nauw samen te werken met het COA, UWV, het Werkgeversservicepunt en uitzendbureaus, wil de gemeente arbeidstekorten oplossen en de mentale gezondheid van asielzoekers verbeteren.
Werk is voor asielzoekers belangrijk. Voor een sociaal netwerk, zingeving en een beter begrip van de Nederlandse taal en cultuur. Naar aanleiding van het rapport van Platform31 riepen de G40-gemeenten in september het Rijk al op om arbeidsparticipatie voor kansrijke asielzoekers te vergemakkelijken.
Gemeentelijke initiatieven
Gemeenten startten al meer proeven om de weg naar werk te verkorten voor asielzoekers. Zo hield Almere in 2023 de pilot ‘Toeleiding naar Werk voor statushouders en asielzoekers’, waarin het COA samen met uitzendbureau Randstad en de gemeente vroegtijdig azc-bewoners begeleidde naar passend werk. Ook in Oss en Noordoostpolder lopen pilotprojecten om asielzoekers te helpen een betaalde baan te vinden.
De proef in Amsterdam bestaat uit 2 fases. De eerste fase loopt van januari tot juli 2025 in het azc aan de Willinklaan, en heeft als doel om de helft van de asielzoekers daar te helpen aan een baan of participatieplek. Indien succesvol, wordt de proef uitgebreid met een tweede fase tot eind december 2026, in andere (nood)opvanglocaties in Amsterdam.
Wetsvoorstel in de maak
Het kabinet werkt ondertussen aan een Wet verbetering toegang arbeidsmarkt nieuwkomers. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten reageerde daar deze week op met 8 punten die lokale overheden geregeld willen zien. ‘Gemeenten zien de meerwaarde van het snel helpen van asielzoekers naar werk. Dit kan echter niet zonder hier middelen voor beschikbaar te stellen en rekening te houden met de inburgering.’
Naast extra geld vraagt de VNG het kabinet drempels weg te nemen, zoals de eis dat een asielaanvraag minimaal een half jaar moet lopen voordat werken is toegestaan voor nieuwkomers.
Geef een reactie