De gemeente Tilburg gaat binnenkort experimenteren met basisbanen. Het gaat om stabiel en betaald werk voor mensen die aan de slag kunnen en willen, maar die niet de kans krijgen op de huidige arbeidsmarkt. Onder meer Rotterdam en Groningen gingen Tilburg al voor.
In de Brabantse gemeente begint de proef met maximaal vijf banen op verschillende plekken in de gemeente. Basisbanen kunnen bijvoorbeeld worden gecreëerd bij woningcorporaties, stichtingen of bedrijven. Werknemers in deze basisbanen krijgen vervolgens begeleiding op maat.
Meedoen op de werkvloer
Voor een groep inwoners blijkt een betaalde baan niet haalbaar. Hun ‘afstand’ tot regulier werk is te groot om alleen te overbruggen. ‘Met goede begeleiding en onder de juiste omstandigheden kunnen zij echter een belangrijke bijdrage leveren voor onze stad,’ zegt wethouder Esmah Lahlah, verantwoordelijk voor arbeidsparticipatie.
‘Een bijdrage die de stad waardeert,’ vervolgt ze. ‘En die inwoners vooral ook de kans biedt om weer mee te doen op de werkvloer én om zelf een inkomen te verdienen.’ De ambities van Tilburg gaan dan ook verder, naar minimaal vijftig basisbanen in 2025. ‘We bereiden een bredere proef voor met verschillende partners. Op dit moment is er al veel enthousiasme voor basisbanen in de stad,’ aldus Lahlah.
Bredere proef
De gemeenteraad beslist begin 2023 over de financiering van de genoemde proef. Het zou de opmaat zijn naar een breder experiment. Dat moet volgens de wethouder in kaart brengen of basisbanen een definitieve en haalbare oplossing zijn voor Tilburg.
Contract voor twee jaar
Het experiment begint kort na het besluit van de raad. Gesprekken met geïnteresseerde partijen lopen al, dus de eerste mensen kunnen naar verwachting snel aan de slag. Per basisbaan worden afspraken gemaakt met de werknemer en de betrokken organisatie. Over de organisatie van het werk, de begeleiding, financiën en werkgeverschap. De werknemer krijgt binnen het experiment een arbeidscontract van twee jaar.
Participatiewet biedt weinig
Tilburg doet de proef mede omdat de gemeente de Participatiewet tekort vindt schieten. Te weinig mensen zouden kans maken op langdurig werk. De gemeente blijft op basis van het praktijkexperiment en de bredere proef in gesprek met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over werkbare alternatieven voor het wettelijke kader.
Zelfredzaam in Groningen
In Groningen loopt een dergelijk experiment overigens al langer. De gemeente is op 1 maart 2020 van start gegaan met het project Basisbanen Groningen, dat duurt tot eind 2023. Net als in Tilburg is het doel om extra werkgelegenheid te creëren voor mensen die niet kunnen deelnemen in een reguliere baan, maar die wel werkzaamheden kunnen verrichten.
Het gaat dan om banen waar de markt (vrijwel) niet voor betaalt, maar die niettemin maatschappelijke meerwaarde hebben. De basisbaan kan volgens Groningen bijdragen aan de zelfredzaamheid van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Een haalbaarheidsstudie van de Hanzehogeschool Groningen uit 2018 vormt de basis van de proef in de stad.
Rotterdamse wijkbasisbanen
Rotterdam heeft de basisbaan nader ingevuld door een proef met de zogenaamde ‘wijkbasisbaan’. Een dergelijke baan zou een bijdrage leveren aan de oplossing van een lokaal, maatschappelijk probleem. Rotterdam gaat er daarbij van uit dat zo’n baan niet per se leidt tot terugkeer naar de reguliere arbeidsmarkt.
De proef loopt sinds 1 januari 2021 en startte met vier wijkbasisbanen bij drie arbeidsorganisaties: Wmo Radar, Woonstad Rotterdam en de Rotterdamse Munt. Mensen met een wijkbasisbaan voeren werkzaamheden uit als het ondersteunen van vrijwilligers, jongeren en bewoners met een hulpvraag.
Hulp op maat
Ook in Lelystad bestaat sinds 2020 de basisbaan, in de vorm van 10 buurtconciërges die in een maatschappelijke baan werken aan het verbeteren van de leefomstandigheden voor de burgers in meerdere wijken. Maar niet alleen op gemeenteniveau, ook van rijkswege is er aandacht voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Er staan nog te veel mensen langs de kant. En dat terwijl iedereen, met of zonder beperking, talenten heeft in te zetten en er volop behoefte is aan deze getalenteerde mensen. Door vraag en aanbod beter samen te brengen, kunnen die kansen beter benut worden,’ schreven bewindslieden in een brief aan de Tweede Kamer.
Het kabinet wil daarom de dienstverlening op de arbeidsmarkt verbeteren. In het voorjaar van 2023 moet duidelijk worden hoe.
Gemeenten kunnen eerder al voor arbeidsmarktprojecten een beroep doen op een Europese subsidiepot. Nederland heeft de komende jaren recht op ruim 400 miljoen euro uit het Europees Sociaal Fonds (ESF).
Lelystad werkt al geruime tijd met basisbanen.